Erg vrouwvriendelijk klinkt hij niet, de wet van de Franse sociologe Evelyne Sullerot:

‘Een beroep dat verambtelijkt, wordt een vrouwelijk beroep. Het biedt meer zekehreid, boet in aan prestige en levert minder op. Het wordt door de mannen verlaten: die verkiezen een gebied waar de strijd om het bestaan belangrijker overwinningen oplevert.’

VN, 08082009

zondag 9 augustus 2009 20:12 Ned 2
zaterdag 15 augustus 2009 13:10 Ned 2 (Herhaling)

Trudy Dehue (Den Bosch, 1951) is hoogleraar wetenschapstheorie en wetenschapsgeschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen. Dehue won dit jaar de NWO Eureka Boekenprijs 2009 voor haar boek ‘De depressie-epidemie. Over de plicht het lot in eigen hand te nemen’ (Augustus, 2008).
?

Na eerst een aantal jaren werkzaam te zijn geweest in de kinder- en jeugdpsychiatrie studeerde Trudy Dehue af in de psychologie (1983) en de filosofie (1985). Meer nog dan de menselijke psyche die psychologen bestuderen, bestudeert Dehue juist die psychologen zelf. Ze promoveerde cum laude op ‘De regels van het vak’ (Van Gennep 1990), een kritische studie van het ?meten en tellen? en de vooronderstellingen die bepalend zijn geworden voor psychologisch onderzoek.
?

In ‘De depressie-epidemie’ analyseert Dehue hoe het kan dat juist in rijke en welvarende landen steeds meer mensen lijden aan depressie. Dehue laat zien dat wat in de loop van de geschiedenis als melancholie, neerslachtigheid of depressie beschreven is, steeds sterk tijdsgebonden is geweest. Heeft depressie bijvoorbeeld te maken met levensomstandigheden en is het iets wat ?op de sofa? behandeld kan worden, of eerder iets biologisch, wat met pillen bestreden kan worden? Dehue neemt ook de invloed van de farmaceutische industrie kritisch onder de loep. Haar opinieartikel in NRC Handelsblad over de mogelijke bijwerkingen van antidepressiva deed recentelijk veel stof opwaaien.
?

In haar werk laat Dehue zien hoe de ?depressie-epidemie? verbonden is met het huidige maatschappelijke ideaal van het maakbare individu: we zijn zelf verantwoordelijk geworden voor ons lot: schoonheid en succes zijn een keuze geworden, en het antidepressivum steeds meer een ?prestatiepil?. Dehue laat zien hoe een samenleving ervaart en bepaalt wat ?normaal? is en geeft daarmee niet alleen een analyse van depressie, maar ook van onze tijd.
?

Een avond over afwijken van de norm, wetenschap en vooroordelen, de vrouw als hoeder van de stemming en hoe grillig de grens tussen ?goed? en ?kwaad? zich kan tonen. Met o.a. fragmenten uit de scandinavische tragikomedie ‘Kitchen Stories’ (Bent Hamer 2003), beelden van o.a. Joni Mitchell, Bob Dylan en Neil Young tijdens het afscheidsconcert van The Band in ‘The Last Waltz’ (Martin Scorsese 1978) en de Britse serie ‘The Singing Detective’.

De keuzefilm van Trudy Dehue is ‘Mephisto’ (Istv?n Szab?, 1981). Een film over de relatie kunst en politiek, gebaseerd op de gelijknamige roman van Klaus Mann uit 1936. De jonge zeer ambitieuze Duitse acteur Hendrik H?fgen (Klaus Maria Brandauer) heeft er alles voor over d? grote ster te worden, zelfs als dit leidt tot een verregaande aanpassing aan een fascistisch regime. Met een Oscar bekroond als beste niet-Engelstalige film.
Hendrik H?fgen was geschreven op het ware leven van de eerste echtgenoot van Klaus Manns oudere zus Erika, Gustaf Gr?ndgens. Klaus? boek ? Mephisto? werd in 1968 in Duitsland verboden door het Bundesverfassungsgericht op verzoek van de aangenomen zoon en minnaar van Gr?ndgens, Peter Gorski.

Knack Tweegesprek Shi Huiye ? Jaap Sie & Jan Van Duppen 29 juli 2009
?We komen van heel ver?

?Ja, met de democratisering zou het misschien wel wat sneller mogen gaan?. Maar oud-diplomaat en vertaler Jaap Sie is toch vooral heel trots op wat China de afgelopen vijftig jaar heeft gepresteerd. Huisarts en voormalig PVDA?er Jan Van Duppen sprak met Jaap Sie in Amsterdam over voorgekauwde slogans, internetcensuur en het Nederlandse harmoniemodel

De magnolia’s bloeiden wanneer we in de prille lente van 1980 met de eerste rechtstreekse vlucht vanaf Parijs in Beijing landden. Onze delegatie van het PvdA ? Amada weekblad ?Solidair? was door de collega?s van de Renmin Ribao ? Volksdagblad uitgenodigd voor een bezoek aan China .
Rode vlaggen waren de enige kleuraccenten op okergrijze ?hutongs? en flats die nergens de daken van het partijhoofdkwartier en keizerlijke paleizen in de Verboden Stad overvleugelden. Kleur in kleding was voorbehouden aan nationale minderheden op bezoek in de hoofdstad.
De macht van de Bende van Vier met Mao?s weduwe was gebroken. Deng Xiaoping bestierde vanuit de coulissen de Chinese Volksrepubliek op de pragmatische weg naar een geliberaliseerde economie.
Geboren in het jaar dat Stalin stierf, had ik ?om mijn kleinburgerlijke achtergrond te proletariseren? studies psychologie in Leuven verruild voor een asbestfabriek te Mol, ondergronds mijnwerk te Beringen, tram- en buschauffeur te Antwerpen. Met journalistieke klussen en vakantiewerk op stadsbussen kon ik nadien studies geneeskunde financieren.
De volgende weken zouden we China doorkruisen van Bejing tot Sjanghai, van Daqing tot Harbin. De culturele revolutie was officieel voorbij. Universiteitsprofessoren spraken bitter over hun onderzoeksmateriaal dat bij het groot vuil was gezet, waarna zijzelf jarenlang de vuilkar dienden te trekken om hun ?denken te proletariseren?.
De discussies waren overvloedig, het programma overladen, de banketten beklijvend.
Maar iedere avond vroegen we ons af of er iemand die dag iets had opgemerkt waaruit we zouden kunnen besluiten dat onze grondig bestudeerde opvattingen over het socialisme gestaafd werden door onze waarneming van de Chinese werkelijkheid.
E?n van onze tolken, Shi Huiye, sprak perfect Nederlands en kende onze literatuur en cultuur.
Van hem leerde ik dat je volgens de marxistische kritiek alle aspecten van een probleem diende te onderzoeken in plaats van voorgekauwde slogans te slikken.
Binnen de PvdA bleek na de China-reis geen kritiek maar wel zelfkritiek aan de orde en het merendeel van de Solidair-redactie gaf of kreeg haar ontslag.

Na een turbulente carri?re ? ook politiek ? hoopte ik 29 jaar later op een ontmoeting in Beijing met de man die mij de twijfel had leren hanteren. Via een artikel over zijn ?Max Havelaar?- vertaling in ?Het trage vuur?, tijdschrift voor Chinese literatuur, vond ik het mailadres van Shi Huiye, alias Jaap Sie. Ons weerzien kon een emotionele spiegeling van mijn jongere zelf worden. Het leek echter alsof we elkaar al die jaren nabij waren geweest. Urenlang praatten we honderduit. Het wederzijds respect nam alleen maar toe.
Twee maanden later deed Jaap Sie dit voor Knack nog eens over in Nederland, zij het behoedzamer. In het Vertalershuis te Amsterdam legde hij de laatste hand aan de biografie van Robert Van Gullik, Nederlandse diplomaat en schrijver van de ?Rechter Tie? verhalen en de beroemde klassieker over het seksuele leven in het oude China.

Geen van beiden hadden we spijt van onze tocht op en neer, heen en weer langs de maatschappelijke ladder. We bleken vrijer en wijzer geworden zoals zwervende monniken.
Maar nieuwsgierig bleven we allebei lezen en studeren over mens en maatschappij.

Biografische gegevens.

Shi Huiye, met zijn vernederlandste naam Jaap Sie werd geboren in 1941 op de Molukken waar zijn vader ? in het Nederlandse koloniale systeem opgeleid – als arts werkte.? In 1961 vertrok het hele gezin naar China waar Jaap naar de landbouwuniversiteit kon. Tijdens de Culturele Revolutie werd hij in 1967 naar Guizhou gestuurd om als ziekenhuislaborant te werken. In 1972 werd hij naar Beijing gesommeerd voor het buitenlanddepartement van het Centraal Comit? van de Chinese Communistische Partij. Hij werd lid van de CCP in 1984. Als diplomaat was hij ondermeer consul in Suriname. Hij vertaalde in zijn vrije tijd o.a. ? De aanslag? van Harry Mulisch, Sociaal democratische opstellen van Joop Den Uyl. Sinds 2001 is hij met pensioen op het niveau van directeur-generaal. Nadien maakte hij een Nederlands-Chinees woordenboek, vertaalde hij werken over natuurfilofosie en fysiologie, ?Jip en Janneke? van Annie M.G. Schmidt. Jaap Sie is een van de dertien Chinezen die aan bod komen in het Huldeboek voor de 35 ste verjaardag van de diplomatieke relaties tussen China en Nederland.
?

Jan Van Duppen? ?1953 Turnhout – verliet na de reflecties op het bezoek aan de Volksrepubliek China de PvdA. Hij werkte als huisarts te Turnhout en was voor de sp.a Vlaams volksvertegenwoordiger, gemeenteraadslid en gemeenschapssenator.? Hij verliet de politiek na een conflict met de partijtop die hij populisme verweet. Omdat hij daardoor zijn huisartsenpraktijk te Turnhout diende te stoppen, is hij nu huisdokter in een achterstandswijk te Rotterdam. Hij ontmoette eind april 2009 Shi Huiye opnieuw te Beijing.
?

?
Jaap: Vertaler werd ik bij toeval. Mijn grote droom was meewerken aan de ontwikkelingen van nieuwe natuurwetenschappen. In die periode van dekolonisering was de jonge Volksrepubliek een enthousiasmerend voorbeeld, zeker na de Bandungconferentie van 1955. Onder het Nederlandse koloniale regime waren Chinese mensen niet goed ge?ntegreerd. In de onafhankelijke Indonesische republiek was er steeds meer discriminatie. Mijn vader mocht zelfs niet meer werken in het ziekenhuis en aan de universiteit van Soerabaja. We leefden tot dan in een bevoorrechte situatie met een ruim huis, auto?s, bromfietsen en personeel. Toen we in 1961 net als honderdduizenden anderen naar China vertrokken, waren we dat alles kwijt. Wij kenden nauwelijks Chinees maar waren erg trots dat we aan de opbouw van China konden meehelpen. China was fier op eigen benen te kunnen staan tegenover de hegemonistische houding van de Sovjetunie. In 1967 werd mijn studie biochemie afgebroken omdat studenten en personeel tijdens de culturele revolutie naar het platteland werden gestuurd. Om te leren van de arbeiders en de boeren. De provincie Guizhou was arm en afgelegen. V??r de bevrijding waren er maar enkele artsen.?Voor ons ziekenhuis met ruim honderd personeelsleden dienden wij in de bergen bij afgelegen minderheidsvolkeren op zoek te gaan naar traditionele geneesmiddelen en kruidenformules.
Tijdens de culturele revolutie werd de partij in feite opgedoekt. Wie boeken las en een bril droeg werd als ?stinkende intellectueel? bestempeld. Wie gestudeerd had, moest zich ?proletariseren?. Als Chinezen uit het buitenland werden wij extra wantrouwig bekeken. Zelf werd ik eens door een hoge officier die zich niet eens aan mij voorstelde, gevraagd wat ik er van vond gewone dingen te doen terwijl ik als wetenschapper opgeleid was. Ik antwoordde dat het een fout was van de leiding. Dat leidde tot een ferm dispuut met veel toeschouwers. Nadien vernam ik dat hij de militaire gouverneur was van de provincie. Het zag er toen helemaal niet zo best uit voor mij. Gelukkig werd ik kort daarna naar Beijing geroepen. Nixon had China bezocht en de buitenlandse contacten werden aangezwengeld. De kennis over het buitenland was echter nog zeer beperkt. Mijn leidinggevenden heb ik toen kunnen spreken over de geschiedenis van de Nederlandse Republiek in de Gouden Eeuw en zijn rol bij de ontwikkeling van het kapitalisme. Dat motiveerde mij om meer te vertalen.
Jan: Wij zagen de culturele revolutie eerder als een poging om de flexibiliteit van de partij te herstellen. V??r onze studiereis in 1980 kon ik al niet begrijpen waarom de CCP vast was gelopen in een rigide, ?bureaucratische structuur. V??r 1949 bewoog die partij zich in alle milieus van de maatschappij, als een vis in het water.
Jaap: Mao zei al in 1941 dat er nog een langere Lange Mars nodig zou zijn eens de macht veroverd was. Hij had echter foute visies over de opbouw van China en dat leidde naar de culturele revolutie. De Chinese maatschappij was nooit kapitalistisch geweest, eerder feodaal. Daarin gedijen zowel uiterst linkse als fascistische idee?n, als kinderziekten. De CCP kon alleen door een sterke discipline de terreur van de Japanse bezetter en de Kuomintang overleven. Er was geen ervaring met een democratische traditie.?

Jan: Heeft die rigiditeit ook niet te maken met een belangrijk cultuurverschil zoals de Chinese dichter Duo Duo ooit omschreef : ?In het westen vermoorden de zonen hun vader om met hun moeder te slapen, in het oosten eten de vaders hun zonen op om aan de macht te blijven?. Oedipous versus Chronos. Duo Duo was in juni 1989, tijdens het Tienanmen-drama, in Rotterdam voor Poetry International.
Jaap: Vandaag herken ik die uitspraak niet. Duo Duo is overigens sinds 2004 terug in China, als literatuurprofessor. De gerontocratie is helemaal afgebouwd. Sinds de jaren tachtig werden alle oudere kameraden op pensioen gesteld. Ze hadden alles doorstaan en hun leven gewijd aan de partij. In de culturele revolutie werden ze opzijgezet, nadien eindelijk gerehabiliteerd en dan zouden zij plots op pensioen moeten gaan! Dat was voor velen erg moeilijk.
Jan: Er is een opvallend verschil tussen de positie van intellectuelen in het westen en China. In Europa nemen intellectuelen, filosofen, sociale en exacte wetenschappers traditioneel deel aan het publiek debat. Meningsverschillen worden in de pers bediscussieerd. In China daarentegen leidde het mandarijnenexamen vooral tot intellectuelen als dienaren van de centrale macht. Ook nu lijken ze vooral denkwerk aan te leveren vanuit de coulissen van het machtsapparaat, in academische en partijgebonden onderzoeksinstituten.
Jaap: Die publieke rol van intellectuelen en filosofische scholen heeft in China ook bestaan tot de eenmaking van het land door de grote keizer Qin Shi Huangdi, 2200 jaar geleden. In Europa bestond al die tijd geen stabiel ??ngemaakt groot rijk, maar een grote versplintering van de macht tussen elkaar beconcurrerende rijken. Vandaag kent China grootschalig sociaal en politiek wetenschappelijk onderzoek. Uiteraard verloopt dit gestructureerd onder leiding van de partij. Binnen die denktanks is er intense discussie, maar gevoelige onderwerpen kunnen niet op straat behandeld worden. In het westen heb je een ? civil society ? waar mensen zich zelf aan de regels houden. Daar kan je het verkeer van idee?n ? net als op straat – laten verlopen zonder dat een secretaris of agent moet zeggen hoe en waar je moet rijden. In China is dat nog lang niet ontwikkeld. Er is nog veel armoede en onwetendheid. Wij komen van heel ver. De enorme veranderingen in het land verliepen onder leiding van de CCP. Sommigen zeggen dat onze cultuur wortelt in het tao?sme en het confucianisme. Ik begrijp dat mijn gedrag soms confucianistisch, of tao?stisch be?nvloed is, bewust en ook onbewust. Maar grote maatschappelijke fenomenen en de zorg voor mens en economie probeer ik steeds op een marxistische, kritische wijze te benaderen. Ik heb altijd geprobeerd mensen naar elkaar toe te brengen en daarbij de standpunten van de tegenpartij bestudeerd om daaruit voor ons lessen te trekken.

Jan: Allemaal goed en wel, maar daarmee is China nog lang niet democratisch. Nochtans pleitte ondermeer Zhao Ziyang, eerste minister en secretaris-generaal van de CCP die na het Tienanmen-drama werd afgezet en huisarrest kreeg, voor een diepgaande democratisering van de partij en van de staatsstructuren. In zijn ?Geheime Dagboeken? betoogde hij dat een overgang van een rigide planeconomie naar een dynamische markteconomie alleen de klippen van de corruptie en monopolievorming kan te boven komen door het invoeren van een democratisch bestel, inclusief de scheiding der machten.
Jaap: De CCP leiding is zich formeel en officieel bewust van het belang van democratie en vrijheid. We beseffen dat we tegen 2030 de grootste economie ter wereld zullen zijn. Nu zijn we dat al voor staal en energie, enz. Wij realiseren nu op enkele jaren tijd de beste spoorwegen en de snelste treinen ter wereld. Omdat we voorbeelden hebben uit Japan, Frankrijk, Duitsland. Maar om die positie in de toekomst te kunnen behouden, zullen we niet alleen maar kunnen leren van andere economie?n. China moet zelf een grote creativiteit vrijmaken tegen de behoudende krachten in.
Jan: Dus moet je naast de overgang van plan- naar markteconomie ook van het ??npartijstelsel naar een democratisch systeem overstappen.
Jaap: Er wordt gewerkt aan een meer democratisch systeem. Nu zijn er bij verkiezingen altijd meerdere kandidaten, de stemming is geheim. Vroeger was het vaak met handopsteken voor ??n kandidaat per functie. De stemresultaten worden nu ook bekend gemaakt. De personencultus werd afgeschaft.? Sommigen, ook binnen de CCP, beweren dat het te traag gaat. Maar democratie eist een hoge scholing, ook van de kandidaten en de verkozenen. Een democratie kost ook veel geld. Verkiezingen zijn duur. We gaan in de goede richting, al mag het volgens mij ook wel wat sneller.
?Jan: Creativiteit bij de massa?s vrijmaken en stimuleren, eist alvast afschaffing van de censuur en vrij verkeer van mensen en gedachten. Ook op internet. Er zijn tienduizenden censoren die dag en nacht alle bewegingen op het internet registreren en censureren.
Jaap: In China is enige vorm van internetcensuur nodig, wegens heel veel pornografie en aanvallen op ons land en de partij. Helaas is ook de politieke opvoeding in scholen nog onvoldoende. Porno- of reactionaire sites zijn niet zo gevaarlijk wanneer de bezoekers goed opgevoed zijn.?Verbod en censuur verhogen dikwijls de aantrekkingskracht. Een pedagogische en didactische aanpak is wellicht beter. Verder is er voor iedereen een normale vrijheid binnen de regels van de wet. Alle formele organisatievormen blijven wel onder controle van de partij.
Jan: De geschiedenis heeft getoond hoe culturen die zich afsluiten van andere er niet in slagen zich te vernieuwen en aan te passen aan wijzigende omstandigheden. China is daarvan ook als Rijk van het Midden een pijnlijk voorbeeld geweest.
Jaap: Daar zijn onze leiders zich nu zeer van bewust. China Central Television (CCTV) heeft in 2007 een twaalfdelige serie uitgezonden ?The Rise of the Great Powers?. De opgang en ondergang van grote wereldrijken uit de geschiedenis werd behandeld, zoals Portugal, Spanje, Nederland, Engeland, Duitsland, Frankrijk, Japan, VS. Vandaag kan iedere vreemdeling vrij reizen in ongeveer heel China. Vroeger mochten bezoekers niet eens zonder toelating buiten de perimeter rond de voornaamste steden. Heel veel Chinese jongeren gaan nu naar het buitenland om te studeren of te werken. Sommige kameraden vinden dat een brain drain. Ik denk echter dat het ons land veel zal bijbrengen wanneer ze met hun kennis en ervaring terugkomen.

Jan: Toch ironisch dat China vandaag zijn zonen en dochters uitzendt naar het westen, terwijl wij vroeger naar China reisden om te leren van jullie socialisme. De Mao?stische invloed in Europa bleef nochtans zeer miniem. Socialisten die niet verwezen naar het Chinese voorbeeld, boekten in het westen veel meer succes.
Jaap: Ik heb daarover ook veel nagedacht. In de jaren zestig en zeventig werd het socialistisch blok steeds sterker, met Cuba, Vietnam. Joeri Gagarin in de ruimte. Maar dan kwam het schisma met de Sovjetunie. In Indonesi? werd de PKI en in Chili de linkse Allenderegering omvergeworpen door bloedige staatsgrepen. Wij waren daarom blij met mao?stische vonken elders in de wereld. Door mijn positie binnen het buitenlanddepartement kon ik heel veel studeren. Niet alleen de werken van Marx, Engels, Lenin en Mao maar ook de jonge Marx, Antonio Gramsci, Nicos Poulantzas en Louis Althusser, sociaal democratische analyses, discussies over het eurocommunisme. Zo kon ik ook sneller begrijpen wat er in China aan de gang was. Veel oude kameraden waren tegen handel met het kapitalistische westen. In Joegoslavi? deed Tito dat wel. Hij werd als compleet fout bestempeld. Die veranderingen konden wij dus voorzien. Daarover praatten we ook vrijelijk met onze collega?s op het werk. Maar niet op straat natuurlijk. Zo kon ik idee?n aanleveren uit de Nederlandse sociaal democratie, over een harmoniemodel dat zij in de jaren ?70 reeds voorstonden. Het kapitalisme heeft in het westen als economisch systeem standgehouden door de aanpassingen die het heeft ondergaan onder druk van syndicale, politieke en anti-imperialistische strijd. De oorzaken van het falen van links in Europa zullen die partijen zelf moeten onderzoeken. In China wordt nu gewerkt met het Harmoniemodel en dat is een heel goed signaal naar de rest van de wereld.?

Jan: Hoe begrijp jij dan de democratie zoals Claude Lefort die analyseert in ?Het democratische tekort?: In een democratische rechtsstaat zorgt het onophoudelijke gevecht om de ?lege troon? van de macht – die geen individu noch groep zich definitief toe mag eigenen ? voor een permanente vorm van verdeeldheid. Dit is de basis van de creatieve dynamiek in een democratische rechtsstaat. Totalitaire machtssystemen offeren graag politieke vrijheden en mensenrechten op als een verleidelijk antwoord van ?effici?ntie? op ?democratische gekibbel?.
Jaap: China heeft enorme ontwikkelingen doorgemaakt. De economische situatie is in een zeer hoog tempo verbeterd. Deng Xiaoping liet kapitalistische experimenten toe waardoor we steeds meer konden investeren.? Dertig jaar geleden verdiende ik 1/20ste van iemand van jullie bezoekersdelegatie. Vandaag bedraagt mijn pensioen meer dan de helft van iemand van mijn niveau in Europa. Maar deze economische ontwikkelingen leiden ook tot een weinig harmonieuze verdeling van de rijkdom. Aan de kust worden 120 miljoen mensen zo rijk als West-Europeanen. De boeren blijven globaal eerder arm. Zonder het Harmoniemodel met een eerlijke verdeling van de rijkdom dreigt 90 procent van de Chinese bevolking een kolonie van de rijke kuststreek te worden. Dan krijg je op termijn zulke scherpe tegenstellingen dat er weer een revolutie zal komen. Een harmonieuze maatschappij werkt ook niet volgens het egalitarisme. In deze fase kan China over herverdeling van rijkdom veel leren van Westerse modellen: het Amerikaanse versus het Rijnlandmodel voor de welvaartsstaat. Ook op het vlak van milieubescherming is er nog zeer veel werk. Een snel ontwikkelende economie ru?neert het milieu. Chinezen hebben de gewoonte overal vuil te laten slingeren. Ze gooien alle rommel door het raampje van hun auto?s. Vuilnis wordt uit torenflats zomaar naar beneden gekieperd. Maar er is beterschap. Een centraal gestuurde staatsmacht kan de enorme herbebossing organiseren in het hele land. De stofstormen in Beijing verminderen en de industri?le smog verdwijnt omdat grote staalfabrieken naar de kust verplaatst worden. Autosmog wordt bestreden met elektrische aandrijving voor openbaar en priv?-vervoer, inclusief tweewielers. Rivieren worden gezuiverd, vervuilende fabrieken gesloten, waterlopen omgelegd naar het droge noorden.

?Jan: Na die turbulente jaren voel ik me als een kale monnik onder een paraplu, vrij van aardse beslommeringen en hemelse verplichtingen. Ik ben blij dat jouw opmerkingen uit 1980 mij aan het twijfelen hebben gezet: alle aspecten van een probleem onderzoeken in plaats van voorgekauwde slogans slikken. China begrijpen betekende ook ?De droom van de Rode Kamer? lezen, en boeken van Simon Leys.
Jaap: Dat hebben Mao en Lenin ons altijd voorgehouden. Je moet de these en de antithese kennen om een synthese te bereiken. Zelf ben ik zeer dankbaar dat ik als participerende observator een van de grootste sociaal economische veranderingen in de geschiedenis van de laatste duizend jaar van binnenuit mee heb kunnen maken. Eigenlijk ben ik ook een zwervende monnik, door de materi?le wereld maar vooral door de wereld van idee?n. Ik reisde door heel China, en heb van dichtbij de materi?le veranderingen kunnen volgen. Maar wat mij het meest boeide was het denkproces. Waarom werd in de 17de eeuw de Nederlandse Republiek de koploper in de wereldgeschiedenis en ging China achteruit? Hoe en wat moeten wij van het westen leren? Daarom hoop ik nog veel te kunnen vertalen. Vlaanderen doet daarvoor te weinig inspanningen in vergelijking met Nederland. Je moet bij Chinese uitgeverijen actief lobbyen voor vertalingen uit het Nederlands. Die Nederlandse fascinatie voor China mis ik in Vlaanderen, al kreeg ik ooit van wijlen Eurocommissaris Karel Van Miert wel ?Het verdriet van Belgi?? van Hugo Claus cadeau.