Nobelprijzen en asielzoekers.
?In mijn jeugd was ik, zoals zovele schrijvers van mijn generatie, marxist en geloofde ik dat het socialisme een remedie zou zijn tegen de uitbuiting en de sociale onrechtvaardigheden die mijn land, Latijns-Amerika en de rest van de derde wereld overheersten. Na het verlies van mijn geloof in het etatisme en het collectivisme werd mijn ommekeer tot de democraat en liberaal die ik ben – die ik probeer te zijn – een lang, moeilijk en traag gerealiseerd proces. Dit dankzij de Cubaanse revolutie die – in het begin enthousiasmerend – zich schikte naar het autoritaire en verticale model van de Sovjetunie, de getuigenis van dissidenten die ontsnapten uit de prikkeldraad van de Goelag, de invasie van Tsjechoslowakije door de landen van het Warschaupact. En door denkers zoals Raymond Aron, Jean-Fran?ois Revel, Isaiah Berlin en Karl Popper, aan wie ik mijn herwaardering van de democratische cultuur en open samenlevingen te danken heb. Deze meesters waren een voorbeeld van helderheid en stoutmoedigheid wanneer de Westerse intelligentsia, door lichtzinnigheid of opportunisme, leek te bezwijken voor de charme van het sovjetsocialisme of, erger nog, voor de bloeddorstige heksensabbat van de Chinese culturele revolutie.? ( Mario Vargas Llosa bij de aanvaarding van de Nobelprijs Literatuur te Stockholm op 7 december 2010, ? ?loge de la lecture et de la fiction?)
Het appel van de lijdende blik.
Net zoals ten tijde van de jeugd van Vargas Llosa ligt het vandaag iets ingewikkelder dan het argeloze jeugdige verlangen naar een remedie tegen ?global warming? vol ellende, met vluchtelingen en asielzoekers tot zelfs in de warme huiskamer tijdens een winterprik te Brussel.
Periodiek worden we geklemd tussen het appel van de lijdende blik van wie gretig zijn of haar leed aan onze voeten etaleert en de angst voor barbaren die met bomaanslagen of terreurdreiging onrust zaaien in winkelstraten. Een hysterische beeldcultuur en (k)rampjournalistieke verslaggeving zorgt voor extra dynamiek waardoor de pijn van het zijn ons overgevoelig hart nog meer beknelt in gezellige tijden van nieuwjaar en vrede op aarde aan alle mensen van goede wil.
Met tederheid – het herkennen van je eigen schoonheid in de spiegelende scherven van de ogen van de ander – krijg je ongetwijfeld een goed gevoel dat zeer waardevol is. Ik werk intussen enkele decennia als huisarts – doorgaans onder de kinderen van mindere goden – en zal het krachtige effect van dat fenomeen niet ontkennen, ook niet bij mezelf.
Maar zoals we met de Nobelprijswinnaar Literatuur weten is niets wat het lijkt en kan alleen een spel van diplomatiek veinzen en doen alsof mensen weerhouden van een bloeddorstige heksensabbat.
Rechtlijnigheid en oplossingen met universele waarheidsaanspraken starten vaak onbedoelde kettingreacties zoals onredelijke uitkeringen en aanspraken voor vermeende asielzoekers.
Naijverig gelijkheidsstreven.
Natuurlijk mogen we fier zijn op de bijna uitsluitend Europese christelijke traditie van de theoretische gelijkheid van alle schepselen in het oog van de Vader en onszelf. Dat emanciperende element van naijverig gelijkheidsstreven in de Europese cultuur is ongetwijfeld de krachtigste motor geweest voor – al dan niet gruwelijke – kapitalistische, socialistische en communistische successen over de hele wereld. Of toch minstens was het de smeerolie voor de volgens marxisten wetmatige ontwikkelingen van de productiemiddelen. Niet zozeer solidariteit blijkt echter de drive van de menselijke beschaving, maar eerder naijver, generaties overgedragen jaloezie omwille van een fundamenteel mimetisch verlangen naar het godgelijke waaruit culturen hun missie en visie, roeping en boodschap puren.
Beschaving is een vorm van eenkleurig vernis, soms dikke lagen bootvernis, vaker goedkope laagjes die bij de minste verhitting of bevriezing spleten laten voor het ijswater van de verontwaardiging. Politieke leiders bespelen graag dit soort ressentiment om zich staande te houden als managers van verlangens van hun volgelingen tegen een doorgaans zelfverklaarde vijand.
Niet zo simpel als de ?Bergrede?.
Het wordt tijd dat we behoedzaam omspringen met de warme reflexen van onze naastenliefde en erkennen dat het wel wat ingewikkelder ligt dan de christelijke Verlosser het in zijn Bergrede voorstelde volgens de Matthe?s- en Lucas-evangeli?n.
Om de vraag van de ?andere? te doorgronden is transcendentie nodig, niet als een deus ex machina maar wel als noodzakelijke afstand en reflectie die passioneel verlangen kunnen begeleiden.
Wie vijf tot vijftienduizend Euro kan ophoesten voor een enkeltje Brussel, kan in het land van herkomst blijkbaar beschikken over forse fondsen waarmee creativiteit en flexibiliteit ten volle kunnen ontwikkeld worden tot meerdere eer en glorie van de eigen familie, hun investeerders, zichzelf en wie na hen komen. En dan hebben we het duidelijk niet over microkredieten.
Echte asielzoekers hebben geen kapsones, stellen geen eisen, zijn blij met een paar maanden relatieve rust en veiligheid.
Zij proberen doorgaans hun hele leven terug te keren om het regime waarvoor ze op de vlucht gingen te bestrijden. Indien ze van hun terugkeerdromen vallen, investeren ze doorgaans al hun kennis en kunde in een nieuw leven voor henzelf en hun kinderen. Vaak met succes.
Asiel- en gelukzoekers.
Wie altijd klaar staat om de hand op te houden, eisen stelt, en zelf niets kan of wil aanbrengen in het gastland, is geen asielzoeker. Eerder een gelukzoeker. Met de lotto of de roulette, kan je wel eens geluk hebben, maar meestal veel meer tegenslag. Daarmee moet zo iemand leren omgaan. Niet de samenleving waarin zij graag gokken.
Echte asielzoekers reizen ook niet zo gauw ze een verblijfsvergunning hebben terug naar de familie in het land van herkomst, laat staan dat ze gespaarde sommen geld overschrijven via Western Union dan wel filli?res.
Vlamingen zijn ongelooflijk tolerant en hulpvaardig tegenover mensen in nood of al wie zich zielig presenteert, wegens zelf vaak nog behept met een zielig zelfbeeld uit het eigen verleden.
Maar net zoals in vele West-Europese landen neemt men in Belgi? liever geen beslissingen die opgevolgd en uitgevoerd worden. Wij kijken liever angstig weg. Daarin lijken wij op Nederlanders. Die noemen zich graag tolerant maar bedoelen meestal onverschillig.
Het ronselen van zielig ogende vrouwen met kinderen of kreupele sukkelaars als freelancers in dienst van bedelgilden voor fotogenieke sessies in sneeuw en ijs omdat hen wordt wijsgemaakt dat ze rechten hebben in Belgi?, zijn klassieke ingredi?nten voor een handig politiek slaatje. Niet alleen in Bulgarije en Roemeni?.
Echte asielzoekers horen niet ondergesneeuwd worden door medeplichtige slachtoffers van georganiseerde mensenhandel. Wie met zo?n amalgaam graag een solidaire hoge borst opzet, laat zich misleiden of is, erger nog, medeplichtig aan hun lijden.
Slachtoffers van ontwikkelingshulp.
Overigens is ruim vijftig jaar ?ontwikkelingshulp? in alle maten en gewichten vanuit EU landen en ngo’s er tot op heden blijkbaar niet in geslaagd om enig langdurig gunstig effect te sorteren in de landen van herkomst van deze al dan niet vermeende vluchtelingen. Europese mogendheden hebben sinds hun koloniaal verleden de halve wereld met het christelijk solidariteitsverhaal doodgeknuffeld, betutteld, gekerstend en gecastreerd tot onmachtige lijdende voorwerpen van onze immanente hulpvaardigheid in ruil voor grondstoffen en een goed geweten.
De huidige investeringen van de Chinese Volksrepubliek in wat de leiders aldaar graag omschrijven als een politiek van wederzijds voordeel, blijken daarentegen wel resultaat te boeken.
Zij bieden naast hun koloniserende pletwals de mogelijkheid aan volkeren die van hun internationale solidariteit genieten om zelf ook in de handelsdans te springen met al hun creativiteit en dynamiek.
Nobelprijs voor de vrede.
Chinezen uit het Rijk van het Midden zullen het westerse als universeel omschreven morele superioriteitsgevoel met voortvarendheid onderuit halen.
Op voorwaarde dat ze niet opnieuw terugplooien op zichzelf, vervuld van het grote gelijk uit angst voor de twijfel aan zichzelf, zoals al die vorige keren dat de Gele Keizer en zijn entourage de wereld rondom hen en ver daarbuiten tribuut-plichtig achtten.
Op voorwaarde dat ze – zoals hun hoogste leiders vandaag zelf erkennen – ruimte en vrijheid krijgen om naast de moderniseringen volgens Deng Xiaoping van landbouw, industrie, technologie en defensie ook een vijfde modernisering door te voeren, die van een meer democratische ontplooiing van hun creativiteit.
Of het toekennen van de Nobelprijs voor de Vrede 2010 aan Liu Xiaobo hier iets kan of zal bijdragen, is zeer te betwijfelen wegens enkel als beledigend en rancuneus ervaren door de Chinese leiders en al wie onder hun beleid beterschap ervoer dan wel verwacht.
Het heeft iets van een zeer prestigieuze Chinese Vredesprijs voor Julian Assange van WikiLeaks die transparantie in westerse politiek en diplomatie belangrijk acht voor de democratisering van die samenlevingen en die daarom vervolgd en ?voor zijn eigen veiligheid in een isoleercel opgesloten wordt? door Zweden, Groot-Brittanni? en de VS.
