Le Cose Che Restano.

Some things that fly there be – Birds – Hours – the Bumblebee – Of these no Elegy.

Some things that stay there be – Grief – Hills – Eternity – Nor this behooveth me.

There are that resting, rise.
Can I expound the skies?
How still the Riddle lies!

Emily Dickinson

De vergelijking van dit nieuwe 6 uur durende Italiaanse familie-epos met ?La meglio giovent?? van regisseur Marco Tullio Giordana uit 2003 ligt voor de hand. Maar ondanks dezelfde scenarioschrijvers – Sandro Petraglia en Stefano Rulli – en Angelo Barbagallo als producent is het niveau opvallend verschillend.
?Le cose che restano? presenteert naar mijn aanvoelen geen tijdsbeeld – ook al wordt in een periode van enkele jaren wat internationale politiek en de gevolgen ervan voor mensen in Itali? en daarbuiten verwerkt.
Over de Italiaanse politiek wordt met geen woord gerept waardoor het hele verhaal zich lijkt af te spelen in een bordkartonnen decor, een sfeer die de barre buitenwereld ver houdt van lijf en leden. Althans voor de leden van de familie Giordano, in goeden doen met een schitterend Romeins appartement, in een van de betere buurten van de eeuwige stad.
De plotse dood van de jongste zoon verscheurt het familiale spel waardoor alle leden van het gezin voor elkaar op de vlucht slaan.
Door onderdak te verlenen aan een Irakese vluchtelinge op zoek naar haar dochter die in de vrouwenhandel verzeilde, wordt het grote lege huis langzaam opnieuw gevuld. Leed en lijden brengt de verschillende protagonisten weer samen. Ook de vader weet zich in een indringende sc?ne in de psychiatrische instelling waar zijn vrouw zich heeft teruggetrokken naar aanleiding van hun echtscheiding te verzoenen met de moeder, die finaal weer de familiewoning zal betreden.
Sommige sc?nes zijn mooi, goed geregisseerd, knap gespeeld en indringend geschreven, maar de meeste onderdelen van de verhaallijnen voel je op je klompen komen – mede door de wat stereotiepe muziekvoering – met dan nog eens bijzonder ridicule en matige acteerprestaties: Michel, de homovriend van de oudste zoon die op de valreep nog een dochter blijkt te hebben en dan uiteraard in iconische taferelen – genre Benetton reclame – sterft aan een ondefinieerbare ziekte – de architectuur studerende zoon met permanent rode ogen wegens slaaptekort, bijziend, te lang lenzen ingehouden, ziek, treurig en woedend die om de haverklap met of zonder blonde (bij tijd en wijle gebrilde) jeugdvriendin tekeningen staat in te kleuren aan een tekentafel, niet zonder eerst de verdroogde gade (met en zonder bril) van zijn professor architectuur (met bril) te hebben bezwangerd waarna deze blondine alleen nog pruillipjes kan zetten om te laten weten dat ze zijn vrucht in haar schoot heeft laten afdrijven wegens designvilla, strandhuis en passende financi?le huishouding bij haar professore. Eens gediplomeerd gaat hij in de grote proletariseringstraditie als bouwvakker aan de slag, waar de vrouw van zijn architectuurprof geweldig opgeilt. Eens zelf architect verdroogt bij haar alle bouwvakkersgeil. Wat simpele flik uit Napels valt op mensverhandeld afzuipmeisje. Vluchtelinge wordt van mater dolorosa in een handomdraai de zorgende goede fee, enzovoort, enzoverder. Ieder clich? heb je al -tig keer mogen smaken eer ze nog eens tot ?de dingen die blijven? worden verrekend. Meligheid alom.
E?n soort clich?s ontbreekt echter compleet: in het land van Kaaimans bongabonga behoort erotiek en seks duidelijk niet tot de blijvende waarden. Het gaat er nog een stuk preutser aan toe dan in de Amerikaanse tv-reeksen zoals The Soprano’s.
Een enorme misser is het uit het script schrijven van het ‘vriendinnetje’ van Lorenzo, wiens dood als trigger het hele verhaal draagt. De avond van de terugkeer van de oudste zoon Andrea uit verre gevaarlijke landen, verlaat de jongste van de familie, Lorenzo, met enthousiast medeweten van de moeder, het feest om een eerste nacht te slapen bij zijn ’ vriendinnetje’. ’s Ochtends moet hij zijn tentamen Latijn nog voorbereiden en vertrekt hij voldaan, gelukkig en nog voos van de liefde en het gebrek aan slaap huiswaarts op zoek naar zijn woordenboek Latijn. Onderweg wordt hij ge-smst door zijn nog na-kroelende geliefde waarbij de door zijn moeder geleende Mercedes A de elandproef niet doorstaat en de Tiber induikt.
Een attente waarschuwing voor sms-en en mobiel bellen achter het stuur van de Mercedes A klasse.

In feite is er maar ??n thema dat de moeite is van alles wat moet blijven en beklijven: het rouwen en de verschillende manieren waarop dit kan gebeuren.
Er is het eenzaam rouwen van de vader die te ver verwijderd is van zijn echtgenote om met zijn leed tot haar te kunnen doordringen en omgekeerd, en die als compensatie vanuit zijn ingenieurswerk in Bagdad mails stuurt naar de moeder van zijn kinderen als was hijzelf de verongelukte zoon. Om haar te sparen en het leven in de inrichting voor haar dragelijker te maken.
Er is de dochter die haar eigen relatie weegt en te licht bevindt, de zoon architect die het emotionele dubbelleven van zijn vader ontdekte en zelf bijna stikt van onuitgesproken woede, de oudste zoon die de hele wereld rondvlucht en -viegt om aan verstikkende herinneringen te ontsnappen.
De moeder die jarenlang blijft ontkennen, tot haar man zijn mails aan haar bekent en dan gescheiden en wel haar intrek neemt aan de keukentafel met de Irakese goedertieren moeder van smarten.

Rouwen is minder effici?nt op je eentje. Sterven ook.
Sterven en rouwen ben je als persoon ook verplicht aan de anderen.
Wie zacht en onverwacht uit beeld verdwijnt om anderen niet tot last te zijn, ontneemt die anderen ook de herinnering, hun eigen afscheidsproces en -ritueel om het verlies en het lijden te kunnen hanteren.
Wie te dicht op de ander zit, verhindert rouw, wie te ver verdwijnt evenzeer.
Het is een zoeken naar de juiste afstand en nabijheid. ?
En dat is het enige wat blijft en beklijft: dolore – colline – eternit?.

Alcune cose che volano ci sono – Uccelli – Ore – i Bombi – Per queste nessuna Elegia.

Alcune cose che restano ci sono – Dolore – Colline – Eternit? – Nemmeno queste mi si addicono.

Ci sono quelle che riposando, risorgono.
Posso io spiegare i cieli?
Immoto giace l’Enigma!
?