?Omdat iedere sector van het maatschappelijk leven zijn eigen specificiteit heeft en omdat we vaak niet de keuze hebben om eraan te ontsnappen, is het een slecht idee om thymos te verabsoluteren en overal vormen van competitie binnen te brengen waar ze niet thuishoren. Er is niets tegen af en toe een wedstrijdje onder vrienden, maar de erkenning van wat mensen doen mag niet afhankelijk zijn van de uitkomst van een strijd met winnaars en verliezers (hoewel het in de geschiedenis vaak zo gaat, want die wordt door de winnaars geschreven).? Peter Venmans, Het derde deel van de ziel. Over thymos

Nederland heeft het de laatste weken en maanden extra hard te verduren.

En het ergste moet ook hier nog komen.

Niet alleen presenteert de minister van financi?n Jan Kees De Jager zich graag en ongevraagd op het EU forum als tuchtigende spreekbuis van de Duitse bondskanselier in zaken van tekorten en besparingen bij meer zuidelijke EU landen. Niet alleen prijst de liberale-christen-democratische regering Rutte zich graag met gedoogsteun van Geert Wilders? PVV tot vaardig voorbeeld in de marktwerking voor de rest van de EU.

De minister-president geeft ook graag hoog op als man van zijn woord, behalve in verdragen over ontpoldering bij de uitdieping van de Schelde.

Maar nu blijkt dat Nederland zelf ruim boven zijn statistische stand speelde en leeft.

Land van Ooit

De nieuwste cijfers voor 2012 onthullen dat Nederland met een krimp van 0,9% drie keer slechter scoort dan de 0,3 % gemiddelde krimp in de Eurozone en maar net beter dan de zo verafschuwde luie lakeien in Griekenland, Portugal, Itali?.

Nederland lijdt onder lagere exportverwachtingen. Door bezuinigingen daalt de binnenlandse consumptie. Pensioenfondsen in financi?le problemen door de lage rente en fout beheer korten fors tot 10% op de uitbetaalde pensioenen van de bij hen verzekerde leden. Vorig jaar keerde de top van TNT Express en PostNL na de splitsing ruim 12 miljoen euro extra bonussen aan zichzelf uit, terwijl duizenden postbodes worden ontslagen. PostNL weigert geld bij te storten in het pensioenfonds dat onder de vereiste dekkingsgraad zit.

Oprotzesjes

Waar vroeger tot 150% hypothecaire leningen werden verleend, stagneert de huizenmarkt op haast Amerikaanse wijze met zeer grote risico?s voor de banken. En de bouwnijverheid stokt terwijl de grootste sociale huisvestingsmaatschappij Vestia omvalt wegens speculatie met het eigen vermogen. Grote werken en scholenbouw blijken erg fraudegevoelig en het onderwijs kampt met tekorten. Hoog- en andere leraren hanteren ?oprotzesjes? om een voldoende aantal studenten te laten afstuderen: een ?zesje? in plaats van onvoldoende. Anders verminderen de inkomsten van de school en komt hun eigen baan op de tocht.

Raiffeisenbanken die fors leenden aan boeren en tuinders zijn gedwongen failliete bedrijven recht te houden in de hoop op een kerende conjunctuur om zelf de recessie te overleven.

Ook in Nederland moet een nieuwe begrotingscontrole in maart de reeds geplande bezuinigingen van18 miljard euro fors ophogen.

Ooit surfte Holland graag op de conjunctuur van zijn oosterbuur, vandaag is Duitse kracht Nederlands onmacht. De doorvoerfunctie weegt niet op tegen het schrijnend gebrek aan eigen productie. En dat wordt niet gekeerd door een (financi?le) diensten economie. Ondanks bij de laagste staatsschuld van de Eurozone heeft Nederland de hoogste totale schuld wegens de schuldenlast van zijn inwoners: maar liefst 130% van het BNP.

Koningsleed

Als koningshuis zorgde Oranje traditioneel voor een nieuwe lente en een minzaam bindend geluid bij feestelijkheden zoals het eerste kievitsei dat de majesteit op het paleisbordes aangeboden kreeg. De voorbije jaren diende de koninklijke familie beschermd te worden tegen de paniek bij een angstschreeuw op de Dam bij de Bevrijdingsherdenking. In Apeldoorn werd in 2009 een dodelijke aanslag gepleegd met een auto die door het publiek inreed op de koninklijke stoet. Waxinelichtjes werden op prinsjesdag naar de gouden koets gegooid. De taferelen van gelukkige zwarte plantagewerkers op diezelfde gouden koets dienden uitgevlakt want met slavenarbeid en -transport was de V.O.C. en Holland groot geworden.

Maar dezer dagen gaat het koningshuis gebukt onder nog meer leed en pijn.

Prins Friso

Wat een traditioneel leuke krokusvakantie moest worden in het Oostenrijkse Lech draaide uit op een nachtmerrie omdat prins Johan Friso een lawine trotseerde buiten de gemarkeerde skipiste. De geur van leed en achter grote zonnebrillen verborgen pijn lokte een opdringerige persmeute. NRC Handelsblad, de belangrijkste elitekrant van Nederland met als devies ?Lux et Libertas?, slaagde erin om via de partner van een van haar journalisten het land op de voorpagina troost te bieden in onzekere tijden. Emeritus hoogleraar neurochirurgie Kees Tulleken kon de conversatie met zijn vakgenoot uit Innsbr?ck voor zijn toevallig aanwezige geliefde duiden als ?gelukkig geen schedelbasisfractuur?.

Jannetje Koelewijn mocht het van hoofdredacteur Peter Vandermeersch (vroeger De Standaard) breed plaatsen op de voorpagina want het was volgens hem belangrijk dit sprankeltje hoop aan de lezers kond te doen: ?Er zijn dingen die ik niet mag horen. Dan wenden de twee mannen zich af. Dit is wat ik wel mag horen: dat de pati?nt geen schedelbasisfractuur heeft. Dat er geen verwondingen aan de rest van zijn lichaam zijn. Dat het enige serieuze probleem de asfyxie is, de ademnood waarin de pati?nt verkeerd heeft, gedurende twintig minuten. Dat de reanimatie vrij lang geduurd heeft ? ik mag niet weten hoe lang ? en dat zijn temperatuur 32 graden was toen hij onder de sneeuw vandaan gehaald was. Redelijk gunstig, begrijp ik. Bij een lage temperatuur kan het lichaam met minder zuurstof toe.?

Intussen hebben tal van experts uit binnen- en buitenland hun commentaren gegeven en blijkt de toekomst van de nog steeds in coma verkerende zoon van de Nederlandse koningin steeds minder hoopvol. Meer nog, hij zal naar een gespecialiseerd ziekenhuis moeten overgebracht worden. Mensen met zo?n ernstige hersenletsels worden in Nederland tot de leeftijd van 25 jaar behandeld in Leijpark bij Tilburg. De prins is 43 jaar. De nationale pers was weer een week hysterisch.

24 uur: tussen leven en dood

Ziekenhuisvoyeurisme werd intussen het voorlopige hoogtepunt in Hollands Glorie.

RTL4 was met Eyeworks eind januari ?undercover? aan de slag in de spoedeisende hulp afdeling van het VU medisch centrum in Amsterdam. De Vrije Universiteit zag een schitterende opportuniteit om zichzelf en haar ziekenhuis onder de aandacht te brengen van het grote publiek. Klanten moet je tenslotte dagelijks verdienen, toch?

In de geest van ?Big Brother?, ?Temptation Island? en ?embedded journalism? is de max natuurlijk een levensechte ziekenhuissoap, met echte pati?nten, bloed, zweet en tranen, verpleegkundigen en dokters. Daartoe had de tv-productiemaatschappij Eyeworks gedurende twee weken 1500 pati?nten op de spoed van de VUmc gevolgd met 35 camera?s. Het tv-personeel was voor de gelegenheid gecamoufleerd in een blitse spoedoutfit. Het was een waarlijk levensechte reportage. Iedereen werd gefilmd en bevraagd en wanneer de deskundige tv-jongens en meisjes in de controlekamer voor de batterij monitors van de 35 camera?s brood zagen in een verhaal van leed en pijn, werd een formulier voor akkoord ter ondertekening voorgelegd aan de pati?nt in kwestie. Wie ziek, zwak en misselijk hulp vroeg op de spoed van de VUmc kon als Chinese vrijwilliger gevorderd worden voor een publicitaire soap van datzelfde ziekenhuis.

Omdat er steeds meer vragen rezen bij de medisch-ethische grenzen die hier overschreden werden, koos RTL4 voor de vlucht vooruit. De eerste aflevering werd twee weken vroeger uitgezonden als een goed gehypte teaser.

Edoch, de kritiek van de medische sector, de tv-vakgenoten en de publieke opinie dreef RTL 4 tot een voortijdige abortus van hun dure ziekenhuissoap.

Het schrijversproject waarbij auteurs langere tijd als ?stagiaire? meeliepen in de VUmc werd eveneens afgevoerd. Met hun literaire werk hoopten de bestuurders van het ziekenhuis extra aandacht te genereren bij het grote publiek. Net als met middelbare scholieren die in witte jassen kwamen meelopen in het ziekenhuis.

Hoe ver kan je geilen op publieksbekendheid?

Verlos ons

De zorgvuldig uitgedokterde publiciteitscampagne voor het academisch ziekenhuis van de VU draaide uit op een publicitaire ramp: wie wil daar – zelfs dood – nog gevonden worden voor het oog van de camera?s en de nieuwsgierige blikken van de tv-reporters.

Dat dachten wij althans. Maar wij vergissen ons.

De VUmc bleek reeds gepokt en gemazeld in de ideologie dat alleen marktwerking soelaas zal bieden. ?24 uur: tussen leven en dood? had tot een gouden publicitaire soap kunnen opbloeien. Laagdrempeligheid als openbare zorgmarkt of zorgboulevard kan klanten en potentieel personeel lokken. De liberale minister van Volksgezondheid, Edith Schippers, plant immers commerci?le investeringen om ziekenhuizen optimaal te positioneren in de marktwerking. Universiteiten, bestuursleden en professoren worden graag gewogen naar de hoeveelheid geld dat ze weten aan te slepen voor hun dienst en instelling. TV-soaps brengen geld in het bakje ?n zorgen ook nog eens ruim voor publiciteit.

En wat erger is: steeds meer mensen – niet alleen politici – worden verblind door het licht van de camera?s en het verlangen zichzelf te tonen op de treurbuis. Ik ben op tv geweest, dus ik besta. Ik heb mijn stigmata getoond, herken mij. Ik heb mijn intiemste pijn gegeven voor uw verlossing, aanbid mij. Ik heb mijn lijf aangeboden, verlos mij.

?Op veel gebieden zou wat minder strijd en wat meer samenwerking en toewijding welkom zijn. Thymotische waarden zijn lang niet de enige die we nodig hebben, en bovendien zijn ze gevaarlijk en vernietigen ze soms waar het werkelijk om zou moeten draaien: een veelzijdige opvoeding, attentvolle zorg, liefdevolle relaties, een tolerante politiek, kunst?. Peter Venmans, Het derde deel van de ziel. Over thymos.