Toto, Africa revisited.

Op de Hop-on, Hop-off City Sightseeing Red Bus van Kaapstad plots in de oorknopjes: “I bless the rains down in Africa”.

Van Toto!

Het was een verbluffende ervaring, dertig jaar later was alles weer even zoals toen, de planten, de zon, de wind, de mensen en de muziek!

Toen ik in 1985 naar Zimbabwe vloog voor mijn stage gynaecologie en verloskunde in Rusape General Hospital ging dat nog een stuk trager in kleinere vliegtuigen. De terugvlucht met de TAP van Harare naar Lissabon had een tussenstop in de hete en vochtige luchthaven van Luanda, Angola. Goed doorzweet mochten we na een paar uur hijgen, weer instappen. Ik zat aan de gangkant met naast mij een Portugese zakenman tegen het raam, die tot Luanda zijn ervaringen met zwarten in heel Afrika uiteen gezet had, om mij te genezen na maanden van mooi geloof in wat allemaal nog komen zou.

Plots zat er nu een zwarte juffrouw tussen ons in. Ze had gevlochten hairextensions. Toen nog erg bijzonder, en ze las een boek! Portugese literatuur die ik niet kende. Zij ook niet, ze had het meegekregen voor op de vlucht naar Lissabon.

Tijdens zo’n vlucht was de enige vorm van entertainment een zeer beperkte maar eeuwig draaiende muziekloop in een oorwarmer als de centraal geprojecteerde film shit was. Maar zij had er geen wegens na Luanda geen nieuwe bedeeld. Het werd nacht.

Ze was de dochter van een hoge pief in de nationale bank. Ze had haar middelbaar afgerond en ging nu naar Joegoslavië waar de collega van haar vader een operatie voor haar geregeld had in Belgrado. Zij was voor een congenitale heupdysplasie al in Luanda en Lissabon behandeld, maar met onvoldoende succes. Dus nu werd het de Socialistische Federale Republiek Joegoslavië. Goedkoper dan Lissabon, en de directeur van de nationale bank aldaar was een goeie vriend van papa.

Maar ze was niet dom voor een nomenclaturakind uit de Volksrepubliek Angola onder leiding van de MPLA van collega Agostinho Neto toen reeds afgelost door José Eduardo dos Santos. Meer nog, ze was erg grappig. Ze wou lerares worden en ze deelde graag een oormicrofoon met mij, waarop behoudens wat verouderde hits ook Toto’s topper in een loop werd herhaald. Ze viel in slaap. Ik ook. En onder de muziek schurkte ze zich tegen mij aan.

Wanneer de Portugese kenner van de zwarten na een lange kout met de aanvallige stewardesses van de TAP van achter het toilet terugkwam, schrok hij zich een bult omdat ze met haar hoofd op mijn schouder lag. Het was na dat lange eenzame verblijf in Zimbabwe een raar gevoel van vertrouwelijk appel op mij als steun in plaats van wie haar taal sprak aan de andere kant.

Dertig jaar later rijd ik met een gewezen adjudant van de militaire politie van de Zuid Afrikaanse Special Forces in Namibië naar de grens met Angola. Hij vocht er als dienstplichtige en nadien drie jaar als vrijwilliger – want je werd betaald en het gaf later recht op een job aan de staat. Wat hij graag aan zich heeft laten voorbijgaan. Alleen de afschuw voor doperwten is gebleven, want daarop dienden ze te leven wegens militair rantsoen tijdens de Koevoet ‘expedities’.

Hij beschreef de oorlog als een materiaalslag tussen de Cubanen met Russisch materiaal en zij met Amerikaanse, Engelse en Zuid-Afrikaanse wapenrusting. Én excellente handwapens van de Fabrique Nationale d’Armes de Guerre. De Angolezen probeerden vooral voor henzelf erger te voorkomen. Hij reed Jonas Savimbi naar de onderhandelingen, maar wist pas later wie het was. Anders had hij hem onderweg aan de krokodillen gevoerd. Nu nog, na dik dertig jaar.

Van de beloofde toekomst in Zimbabwe is niets terecht gekomen. De successen van toen bleken te teren op de infrastructuur en opleiding van de Engelsen en Zuid-Rhodesië onder Ian Smith. Het Zuid-Afrikaanse leger is ook niet meer wat het ooit was. Naar Walter Sisulu, de leider van de gewapende arm van het ANC,  Umkhonto we Sizwe – MK , Speer van de Natie – heet nu de boulevard aan het Cape Town Convention Center.

Maar de jonge Xhosa dienster in de Primi Piatti die gevlochten hairextensions droeg en een beetje met haar linker been trok, zag het helemaal zitten met dé en haar toekomst in het nieuwe Zuid Afrika, zeker on the Waterfront of Capetown.

‘I hear the drums echoing tonight - But she hears only whispers of some quiet conversation’.