Philippe Claudel, De boom in het land van de Toraja.

Uitg. De Bezige Bij 2016

Een merkwaardige zoektocht tussen leven en dood, woord en beeld, liegen, veinzen en het koesteren van illusies:

141. Hoe zou de wereld eruitzien als iedereen elkaar de waarheid zou vertellen?

Claudel analyseert hier kundig flarden van een rouwproces op de melodie van falend verlangen tussen jong en oud. Met soms indrukwekkende uitschieters.

21. Je kunt nooit echt weten wat je voor een ander betekent, en aan dergelijke desillusies heb ik een paar van mijn smartelijkste teleurstellingen overgehouden.

50. Niet voor niets geef ik de voorkeur aan beelden, die het voordeel hebben dat ze onzeker en dromerig zijn, en zowel de schepper als de toeschouwer de mogelijkheid geven om ze naar eigen inzicht in te vullen.

66. Eerst een onvriendelijk lichaam, dan een tegenwerkend, lijdend, vijandig en uiteindelijk verloren lichaam: de stappen volgen elkaar op, onafwendbaar, tot de dood erop volgt. Ze getuigen allemaal van de overmacht die het lichaam, het vervallende lichaam, over de geest krijgt. Je kunt altijd geruststelling zoeken door te zeggen dat de bejaarden de meest wijze personen in de samenleving zijn, wat in vele samenlevingen gebeurt, maar dat verandert niets aan het feit dat die zogenaamde wijsheid wordt begrensd door een slecht functionerend lichaam dat meer moeite verschaft dan vreugde, meer verbittering dan plezier. De mens is slechts een jaar of twintig tevreden – in deze tijd misschien dertig. Daarvoor, en vooral daarna, strijdt hij.

126. Het maakte me duidelijk dat onze houding, onze gebaren, onze stemmen, alleen juist en zonder misverstanden kunnen worden begrepen in de afgebakende bubbel van een cultuur waarin we zijn opgegroeid of waarin we lang genoeg hebben gewoond om te weten hoe we ze moeten ontcijferen.

137. Ik probeer trouw te zijn, maar de herinnering en de taal werken mijns ondanks als een nieuw kader voor een werkelijkheid die weliswaar heeft bestaan, maar die deel uitmaakt van een verleden dat steeds verder weg raakt. Ik merk dat schrijven een uitvaart is waarbij evenveel wordt begraven als er wordt geopenbaard. Bij films is dat anders, maar die zijn dan ook niet uit de- zelfde grondstof gemaakt.

176. Het werkelijke drama was niet voldoende. Ongetwijfeld had hij de shots op een bepaalde manier gecomponeerd en uitgekozen, en had hij de opbouw zo geregisseerd dat de gruwelijkheid werd versterkt, zodat ze verteerbaarder werden voor de toeschouwers die de wereld niet meer kunnen aanzien en er niet meer door ontroerd of geraakt kunnen worden buiten de vastgelegde kaders die ze al decennialang kennen van de  fictieve beelden die hun hersenen en emoties vormgeven.

Door een soort omkering wordt de wereld tegenwoordig gestuurd door de fictie. Het  filmische universum met zijn codes, wetten en archetypen beïnvloedt degenen die beelden destilleren uit de werkelijkheid.