Bij het overlijden van Ton Lutz
Op 3 mei 2009 is de Nederlandse toneelvader des vaderlands Ton Lutz?in zijn 90ste levensjaar gestorven.
http://www.eenlevenlangtheater.nl/ton%20lutz/
Ik heb aan hem vooral de onvergetelijke en telkens weer te beluisteren Odysseia van Imme Dros te danken.
Ik kan het alleen aan ieder verstandig mens aanraden om die cd-reeks te kopen, te beluisteren en opnieuw te beluisteren.
Het is een balsem op de wonde van de ondraaglijke lichtheid van hedendaagse communicatie via radio en tv.
http://www.janvanduppen.be/?p=199
Geen file is nog te lang, geen autorit nog vervelend met de stem van Ton Lutz op de radio-cd speler die de Odysseia in een prachtige vertaling van Imme Dros leest. Dertien cd?s lang geniet je van het meesterwerk van Homeros, je vergeet er zelfs het vaderlandse en wereldnieuws bij. Je voelt de file ? ellende in het niets verdwijnen bij het spannende verhaal van Odysseus? reizen over de asgrauwe zee?n waar Posseidon hem voortdurend belaagt. De tekst van Imme Dros uit 1991 is in een heerlijk metrum geschreven, prachtig Nederlands. Ton Lutz leest de 24 boeken met zwier en indringend timbre. De achtergrond muziek helpt je oren te spitsen?door soms twijfel te zaaien aan wat je denkt te horen.
Na Roberto Calasso?s ?Bruiloft van Cadmus en Harmonia? kon ik niet anders dan in ??n ruk de hele Odysseia te lezen. De keuze ging tussen de vertaling van 1992 van H.J. de Roy van Zuydwijn en die uit 1991 van Imme Dros. De eerste lijkt me nauwer bij het oorspronkelijke Grieks aan te leunen, de tweede klinkt mooier in het Nederlands. Het werd dus Imme Dros toen nog bij Querido, intussen net als de cd uitgave bij Athenaeum – Polak & Van Gennep.
http://www.klassieken.nl/boekboek/show/id=96377/dbid=4685/typeofpage=66357
?
Het was tijdens de vakantie dagelijks smullen, per boek of gezang, maar de voordracht van Ton Lutz stak hoog boven mijn gedoseerde lezen uit. Dit is de mooiste weerlegging van de illusie dat versimpelde teksten beter liggen dan de originelen zoals Alessandro Baricco,
De Ilias van Homerus (Omero, Iliade, 2004) uitg. De Geus.
Zo?n Homerisch gedicht is gemaakt om aanhoord te worden. Dan pas geniet je ten volle van de epitheta ornantia, dan pas hebben die echt?betekenis, waarbij Ton Lutz?elke tussenkomst van een spreker afsluit met een goedgeplaatste: ?Zei hij, zei zij, zeiden zij ?.
Het gaat in deze uitgave om de radio voordracht van Ton Lutz bij NCRV in 1994, die later op cassette en nu dus op cd verkrijgbaar is.
Dit is een meesterstuk voor alle humaniorastudenten. Ik beklaag mezelf nooit voorheen de hele Odysseia te hebben gelezen. De vertalingen uit mijn jeugd waren afschrikwekkend.
Maar dat kan nu geen excuus meer zijn met deze uitvoering en deze uitgave, die recht doen aan wat volgens Roberto Calasso de ware inhoud van de Odysseia is:
?Odysseus zag af van de eerlijkheid van de krijger toen hij op Ithaca waanzin voorwendde om zich niet te hoeven inschepen voor Troje. Hij zag af van zijn recht op vrije meningsuiting toen hij de rol op zich nam van de rondtrekkende bedelaar die door iedere willekeurige slaaf kon worden verjaagd, tot zwijgen gebracht. Odysseus gaf voor het eerst voorrang aan het indirecte boven het directe, aan sluwheid boven aanwezigheid, aan behoedzaamheid boven een rechtlijnige aanpak. V????r allerlei eigenschappen in de loop der eeuwen werden toegeschreven aan kooplieden, vreemdelingen, joden en komedianten, had Odysseus zichzelf ermee bestempeld. De held gaf een voorproefje van de leefwijze waarin noch aristocratische openheid, noch democratische vrijheid van meningsuiting zouden volstaan. Eeuwen later lijkt die leefwijze heel normaal maar ten tijde van Odysseus gaf het blijk van een vooruitziende blik die was voorbehouden aan degenen die hemel en aarde had doorkruist. Dus, terwijl Achilles en Agamemnon zich in ons geheugen griffen als overblijfselen van een voorbije wereld, opgeslokt door een catastrofe, blijft Odysseus ons vertrouwd als een onzichtbare metgezel. Zijn afstand doen van openlijke aanwezigheid wordt gecompenseerd door zijn voortbestaan in de herinnering en in de geschiedenis. Achilles moet worden opgeroepen; Odysseus staat al naast ons, altijd en overal.? (p.301)
Odysseus is het prototype van de moderne mens. De naam die hij krijgt van zijn grootvader is Odysseus, hij die de haat kent!
