Ons rest de schoonheid van de scherven, de onvolmaakte spiegeling

Abandoned Places '? Henk van Rensbergen – Urban Exploration '? MIAT Gent

Oud Sabena piloot Henk van Rensbergen heeft een indringend hobby: fotograferen van verlatenheid, van verloren werk, verdwenen leven, de patina van de tijd nadat alle arbeid is vergaan en enkel stof rest, en roest en weerloos verval.
Zijn foto's behoren tot het fenomeen van de urban exploration. Al heeft het niet de wetenschappelijke pretenties van industriële of stedelijke archeologie, toch scheert dit nog langs het fenomeen van de oudheidkundige exploratie.
Zoals archeologen sites bestuderen en in hun denken verbanden leggen en verklaringen zoeken, zo maakt Henk van Rensbergen foto's van verloederde sites.
Lang na hem '? als de laatst resterende schoonheid is verdwenen – zullen misschien ooit nog de archeologen komen.

Het Museum voor Industriële Archeologie en Textiel '? MIAT - te Gent is een ideale locatie voor een selectie van zijn werk: 'Abandoned Places'. De voormalige fabriekssite heeft nog een flink rommeltje oude machines in petto. En daaromheen staan de beelden van verlaten industriële sites.
Net zoals de Gentse machineresten niet echt meer zijn en niet of nauwelijks nog functioneren, zo ook zijn foto's. Wie ooit in zo'n industriële omgeving zijn kost verdiend heeft in het zweet zijns of haars aanschijn weet dat het om de details gaat.
Het waren de kleine pietluttigheden die het zwoegen al dan niet draaglijk maakten. Een drukhamer, een rakkenjak, een aandrijfmotor diende altijd op zijn wenken bediend te worden. De ene had een scheve vleugelmoer waar je rekening mee moest houden, de anderen een slechte koppeling, of vroeg om de haverklap een draai met de sleutel op de oliedop. Een schop diende bijgeschaafd naar je eigen hand, geen pikhouweel voelde als de jouwe. In de oorverdovende symfonie van jouw transportbanden herkende je een haperende rol uit de duizend. Je was als mens een actief onderdeel van een immense machinerie: als mijnwerker 800 meter onder de grond een onooglijke radertje in een enorme procedure om steenkool uit de diepe lagen te halen. Als bandwerker een schroef in het productieproces van asbestleien. Als munitiearbeider een wankelend onderdeel dat met een koperen mesje springstof uit de schroefdraad van obussen diende te peuteren và?à?r de slagpin werd vastgeschroefd.
En toch had iedere plaats zijn eigenheid, zijn details die overal elders anders waren. Die details werden gekoesterd door de arbeiders ter plekke. Dat was een onderdeel waarmee ze hun identiteit probeerden op te bouwen, daar op die plaats op dat moment.

Henk van Rensbergen heeft oog voor die details ook al weet hij zelden of nooit waar het om ging. Hij kan het ook niet weten, niemand kan dit nog weten, zelfs niet de oude arbeiders die het apparaat ooit bedienden. Er resten alleen nog ‘gestaltbilder’ van wat ooit functioneerde in een enorm en ingewikkeld proces waar alle handelingen een minuscuul onderdeel waren van het immense geheel.

In 'Abandoned Places' zijn al die sites verlaten, hier en daar is er nog een verlegen schim van iemand die als laatste het raam mag sluiten of het licht moet doven en dat uit balorigheid nalaten zal. Een hele leven gebouwd op de illusie van continuà?teit op de werkplek, verzwindt door een pennentrek van het risicokapitaal. Soms hangt er nog een vlag aan flarden, of een spandoek met vergane eisen als relieken van de onmacht.
In zijn foto's voel je een timide vorm van respect voor de verhalen die zich op die plaatsen ooit afspeelden en die de toeschouwer nu zelf kan verzinnen, zonder scrupules.
Zeker als je nog laatste resten herkent van eigenlijke en oneigenlijke menselijke aanwezigheid: vergeten koffiepullen, achtergelaten werk- en handschoenen, gedateerde pinups, stikkers van verdwenen voetbalploegen, feestrestanten in een oude machinehal, seks op snijtafels, kampvuur op werkbanken.
Waarom zijn deze verlaten plaatsen zo interessant?
Ze herinneren ons aan onze eigen toekomst: wanneer we ernaar kijken of erin rondlopen, worden we telkens weer geconfronteerd met wat zich achter onze rug zal afspelen.
Zij zijn de oude Venetiaanse spiegel waarin we onze eigen toekomst mat weerkaatst zien.

Er weegt een oneindig treurige stilte in 'Abandoned Places', de melancholie ervan draag je moeizaam mee, als je het herkent uit je eigen leven in reeds lang gesloten fabrieken en steenkoolmijnen. Onder het stof herken je de illusies van je vroeger leven, de lasten en de pijnen, de wanhoop en de wil om te overleven, het verlangen naar continuà?teit en rust midden het geraas van het inferno om je heen. Toen had je een boodschap en een ideaal, nu weet je hoe schrijnend de leugen en hoe gruwelijk het zelfbedrog nazinderen.
Maar nooit vergeet ik de raad van een oude mijnwerker die nog in de Luikse staal had gewerkt: 'Janneke, als je ergens gaat zitten, zorg dan dat je een hout bij je hebt. Op steen of staal vreet de kou. Dan kruipt het ijzer in je rug en in je gemacht!'
Hij stierf vele jaren later aan prostaatkanker, maar tot dan was zijn rug en zijn 'gemacht' ongebroken geweest.

MIAT , Minnemeers 9, 9000 Gent – http://www.miat.gent.be/

'Abandoned Places' van Henk van Rensbergen, nog tot 20 mei 2007.
http://www.abandoned-places.com/

Addendum 25 juni 2011

De schoonheid van de scherven, die onvolmaakte spiegeling.

http://www.marchandmeffre.com/

http://www.marchandmeffre.com/theaters/index.html
http://www.marchandmeffre.com/detroit/index.html

Ruins are the visible symbols and landmarks of our societies
and their changes, small pieces of history in suspension.

The state of ruin is essentially a temporary situation that happens at
some point, the volatile result of change of era and the fall of empires.
This fragility, the time elapsed but even so running fast, lead us to watch them one very last time :
being dismayed, or admire, making us wondering about the permanence of things.

Photography appeared to us as a modest way
to keep a little bit of this ephemeral state.