‘Le courage, c’est de chercher la vérité et de la dire ;c’est de ne pas subir la loi du mensonge triomphant qui passe et de ne pas faire écho, de notre âme, de notre bouche et de nos mains aux applaudissements imbéciles et aux huées fanatiques.

Jean Jaurès, voorman Franse socialisten Discours à la jeunesse, 1903’

34. ‘Een bricoleur, een knutselaar. Intellectueel sterk. Altijd in beweging ook: net zoals haaien, die sterven als ze stoppen met zwemmen, moet Johan Vande Lanotte altijd iets om handen hebben. De 68-jarige socialist is tegenwoordig nog volop bezig, nu als advocaat mensenrechten.’

199. ‘Epiloog

Lijmen. Willem Elsschot omschreef die donkere praktijk in de zakenwereld in 1922 al feilloos in zijn gelijknamige roman ‘Lijmen’. Later zou nog ‘Het Been’ volgen. De onnavolgbare auteur brengt in beide boeken het verhaal van de gehaaide zakenman Boorman, een niets ontziende en manipulatieve persoonlijkheid.

Boorman doet aan ‘lijmen’: op meesterlijke wijze anderen hun zwakheid en ijdelheid exploiteren, om hen vervolgens op te lichten, en stapels onverkoopbare exemplaren van zijn “Wereldtijdschrift” te verpatsen. Bakken geld, voor stapels papier.

De scherpzinnige analyse die Elsschot honderd jaar geleden maakte, over hoe ver zakenlui willen gaan om luchtkastelen te verkopen, blijkt gruwelijk dicht bij het verhaal van Bpost te zitten. De Boorman van dienst is CEO Tirez, de Laarmans in ons verhaal is Muls, de ‘directeur België’. Het verhaal lijkt soms bijna een roman: pure oplichting, net als bij Elsschot met kranten en tijdschriften, om op te pompen wat niet is, en vervolgens de factuur door te schuiven. Alleen deze keer naar u, de belastingbetaler. ‘Het been’ van dienst.

Maar tegelijk komt in dit boek een tweede dimensie binnensijpelen, die onlosmakelijk met het geheel verbonden is. Het draait niet alleen om geslepen zakenlui die de beurskoers willen oppompen en die voor meerdere eer en glorie bereid zijn alle morele, ethische én juridische bezwaren overboord te gooien.

Het gaat ook om een ideologische strijd. Om de essentiële vraag welke taken met overheidsgeld moeten uitgevoerd worden. En behoort het uitbaten van een pakjesbedrijf, met duizenden werknemers, tot het takenpakket van de overheid? Meer dan ooit lopen daar de meningen fundamenteel uiteen.

Dezelfde ideologische discussies die Franstalige socialisten en Vlaamse liberalen of nationalisten hebben op niveau van ons land, komen terug in dit overheidsbedrijf. Een zakelijke, nuchtere Vlaamse CEO die wil hervormen en veranderen, en onherroepelijk ook saneren, komt daarbij zijn rode, ideologische voorzitter van de raad van bestuur tegen, die een heel andere agenda verdedigt. Het klettert en clasht, en op het eind wint het Machiavellisme van de PS. In die zin is Bpost ook een beetje België in het klein.’