uitgeverij Boom 2023

 105. ‘De poging om het virus in te dammen, een  vernietigende  slag  toe  te brengen of  een klap met de  grote hamer te geven is uiteindelijk  ijdele hoop gebleken. De gehele corona-aanpak – hoe  begrijpelijk de paniekreactie  bij de overheid  in eerste  instantie ook was – getuigt vooral van een uitgesproken  technologische benadering van een  problematiek waarin de menselijke en  natuurlijke werkelijkheid als een  modelmatig systeem werd opgevat. Voor  het  eerst in de geschiedenis van de mensheid hebben we te  maken gehad met een ‘pandemie van de  techniek’: niet  alleen speelde  onze omgang met  corona zich grotendeels af binnen de  context  van moderne  techniek, het virus versterkte ook de implementatie van allerlei vormen van techniek  in de  sociale  werkelijkheid. Ook het deskundig gezag nam zelf een  hoogst  technologische vorm  aan, waarin modellen en data  de  overhand kregen.

    Zo raakte ook het overheidsbeleid in toenemende mate  gericht op data als aantal sterfgevallen,  ziekenhuisopnames, ic-bedden, verspreidingsfactor, positieve testen  en vaccinatiegraad die ertoe hebben geleid dat de vraag naar  het  goede  leven geheel naar de achtergrond verdween.

130.  Zoals Christopher Lasch  in The Culture of  Narcissism  al aan  het eind  van de jaren  zeventig betoogde, leidt een gebrek aan  zelfstandigheid  en eigenwaarde juist tot een permanente behoefte aan bevestiging  en steun van anderen.  Een  doorgeslagen ‘verzorgingsstaat kan  tot op zekere  hoogte ook de  rol  van een alomtegenwoordige  en steun-gevende moeder vervullen. Maar wie kind blijft en niet de verantwoordelijkheid neemt voor zijn eigen leven, zal  nooit volwassen worden en erkenning vinden – en  dus  ook  ontevreden blijven. Een mens wordt dan  ook niet  echt zelfstandig met het daarbij horende gevoel van eigenwaarde.’

158.     Inmiddels  is duidelijk geworden dat juist ook overheden zelf zich  schuldig  hebben gemaakt aan misinformatie en desinformatie. 

(…)

‘Het zaaien van  angst door overheden is een onwenselijk  beleidsinstrument  en vormt een  serieuze bedreiging voor  het  voortbestaan van een liberale democratie. Datzelfde geldt voor allerlei vormen van censuur. Niet voor niets is angst bij  Hobbes  juist een  belangrijk motief voor de onvoorwaardelijke onderwerping van  burgers  aan  de  soeverein. Er is ten  tijde van de coronacrisis een maatschappelijk klimaat ontstaan waarin kritiek van burgers op het overheidsbeleid niet meer gewenst was, ook niet van  serieuze  wetenschappers. Dat betekent evenwel dat een bepaalde ervaring en deskundigheid  iemand niet langer recht van spreken  geven op  het  terrein van zijn expertise, maar alleen de  overeenstemming  met het dominante narratief (dat  van de  overheid). Waarheidszin en wetenschappelijke integriteit maken  dan plaats voor politieke correctheid en  conformisme  aan de groep. Zoals in de hedendaagse cancelcultuur  gebruikelijk is, vormen  afwijkende geluiden een  bedreiging  van de psychosociale  veiligheid. Zij moeten  dus  tot zwijgen worden gebracht.’

245. ‘Terwijl de  systeembouwers in  het Westen  plannen maken om  de  aarde te redden van  haar ondergang, heeft het  geloof  in  samenzweringstheorieën een massale vorm  aangenomen en  laten wereldmachten als China en Rusland blijken dat  zij  een andere  toekomst  voor zich zien. In de onstuimige botsing van wereldbeelden manifesteert  zich  onmiskenbaar de raadselachtige dynamiek van culturen. De een  verklaart de ander voor gek  of voor het  kwaad zelve, zonder  überhaupt  het  gesprek aan te gaan.

     De reusachtige  mediale storm waarin wij ons bevinden wijst ons er meer dan ooit  tevoren op  hoezeer  wij als mensen in de ban zijn van verbeelding.