“>Levenseindekliniek
25 / 01 / 2011

Het is haalbaar om in Nederland een levenseindekliniek te beginnen waar mensen worden geholpen hun leven te be?indigen. De kliniek is onder meer voor mensen die euthanasie willen, maar nergens een arts kunnen vinden die dit wil doen. Ook mensen met een diepe doodswens die willen stoppen met eten en drinken, of pillen hebben verzameld, kunnen er na goedkeuring van een arts legaal terecht. Dit maakte de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE) vorige week bekend na een haalbaarheidsonderzoek. Verschillende instellingen, zoals hospices en ziekenhuizen, verklaren zich bereid mee te werken aan een levenseindekliniek.

Ook in Belgi? is een levenseindekliniek haalbaar en zinvol. In principe dient door ieder ziekenhuis de wet gevolgd en moet een pati?nt met een euthanasiewens bij een arts terecht kunnen voor hulp en begeleiding.

Geen enkele arts kan echter verplicht worden tot het uitvoeren van euthanasie.
Om morele redenen, om praktische redenen, omwille van de enorme belasting en het gebrek aan ervaring met euthanasie staan veel artsen nog steeds weigerachtig om een euthanasie uit te voeren.

Vaak blijft een euthanasiewens dan ook onvervuld en begint de pati?nt – en wie hem of haar lief is – aan een lange lijdensweg.

Genadebrood

Zeker in zorginstellingen die aangesloten zijn bij Zorgnet Vlaanderen (Caritas Catholica) moet euthanasie gekaderd worden in een ?geheel van eindelevensbeslissingen, die een hoog ethisch gehalte hebben. Euthanasie hieruit afzonderen is fout. Het zorgproces wordt samen met de pati?nt, familie en de artsen besproken. Moeilijke medische beslissingen worden in samenspraak genomen. Dit proces doorbreken en pati?nten van thuis uit of vanuit een ziekenhuis of woonzorgcentrum verplaatsen naar dergelijke kliniek is nefast. In werkelijkheid wordt die vraag niet zomaar verworpen, maar wel telkens opnieuw zorgvuldig overwogen. Daarbij wordt ook gezocht naar alternatieven zoals palliatieve zorg, comfortzorg, sedatie etc. Euthanasievragen zijn dan ook erg delicate vragen die je niet op ??n, twee, drie kunt afhandelen als ging het om een bestelling bij de bakker,? antwoordde Zorgnet op de Humanistisch-Vrijzinnige Vereniging die erop wijst dat in heel wat Zorgnet voorzieningen euthanasie steevast wordt geweigerd en dat de wet er niet wordt nageleefd.

Op die manier wordt de euthanasiewens niet gehoord, zorgelijk omzeild of botweg gesmoord en ingepast in het palliatieve beleid van de instelling. In de aloude paternalistische roomse traditie worden het eigen beleid en de eigen morele principes opgelegd aan de pati?nt in kwestie.

?Respect voor de menselijke waardigheid? wordt zo beperkt tot een loflied op verlossing door lijden. Nefast voor een lijdende mens die walgt van het genadebrood van de kerkfabriek.

Belangenconflict

Nu de grote vastgoedinvesteerders maximaal rendement ontdekt hebben in de markt van rust-, verzorgings- en verpleeghuizen zijn er steeds meer senioren die weigeren hun einde daar te beleven. Nog meer zeventigers en tachtigers willen hun levenseinde niet meer offeren aan een gretige medico-farmaceutische industrie. Veel bejaarden hoeden zich expliciet en met ondertekende verklaringen voor een palliatief ziekenhuis ? verpleeghuisproces.

Een euthanasiewens – desnoods in een levenseindekliniek – omschrijven als ?nefast? of ?als ging het om een bestelling bij de bakker? onthult het belangenconflict bij Zorgnet Vlaanderen, die de meeste zorginstellingen onder zijn hoede heeft.

Nu kan je een juridisch gevecht beginnen om toepassing van de wet af te dwingen zodat mensen ook in katholieke instellingen voor euthanasie (of abortus provocatus) terecht kunnen.

Maar dat helpt geen lijdende mens vooruit, temeer daar de meeste politieke partijen zich haastten met grootse verklaringen tegen de oprichting van een mogelijke levenseindekliniek in Belgi?. Ofwel omdat ze de katholieke visie steunen, of om roomse instellingen te jennen door te wijzen op hun financiering (belastinggeld en ziekteverzekering) zodat ook daar de euthanasiewetgeving moet kunnen toegepast worden.

In deze omstandigheden is het wel degelijk haalbaar en zinvol om voor mensen die nergens terecht kunnen toch een levenseindekliniek in te richten in instellingen die dit voor hun pati?nten wel over hebben.

Charon en de Goddelijke Komedie

Bij een positief afgerond euthanasie verzoek kan dit perfect in menswaardige omstandigheden in zo?n levenseindekliniek of thuis bij de pati?nt zelf. Voorwaarde is evenwel dat er voldoende artsen bereid gevonden worden om hieraan mee te werken.

Zelf heb ik het altijd moeilijk gehad om een euthanasie aanvraag uit te voeren wanneer het niet om mijn eigen pati?nt ging. Bij iemand die ik jaren heb begeleid al huisarts kan ik de vraag naar het levenseinde beter invoelen.

Een onbekende pati?nt met een euthanasieverzoek overnemen van een collega, betekent op die manier een nog zwaardere belasting.

Hoe groter de ellende bij mensen die hun volgens de wettelijke voorzieningen geaccepteerde euthanasievraag niet gerealiseerd weten, en hoe groter de miserie bij hun omgeving die het ondraaglijk en uitzichtloos lijden van hun geliefde nauwelijks weet te trotseren, hoe meer ik me kan voorstellen dat een team artsen bereid kan zijn om zich te specialiseren in de uitvoering van euthanasie aan huis of in een levenseindekliniek.

Ik had veel bezwaren tegen de rol van ?executeur? of ?dokter dood? die een volgens de wet aanvaardbaar euthanasieverzoek wil uitvoeren.

Er is de voorwaarde van invoelbaarheid, het herkennen van het uitzichtloze, ondraaglijke en onomkeerbare leed, de bereidheid om collega artsen te verlossen van een zeer zware psychische, administratieve en juridische druk.

Toch kan je dit als euthanasiedokter ook opnemen als een daad van ?compassion?, van medeleven en erbarmen, van medemenselijkheid en respect voor de menselijke waardigheid van de lijdende mens die om verlossing vraagt uit een mensonwaardige aftakeling. Je helpt hen te ontkomen aan nefaste beleidsprocessen van instellingen waar de ideologie primeert boven de wensen van de pati?nten.

Je kan mensen bijstaan die bij voorkeur zelf de beker ledigen met het euthanaticum, als verzekering dat het niet zal misgaan, als een Charon die hen helpt de Styx – de rivier van de haat – over te steken om aan de Lethe het grote vergeten te kunnen drinken zoals in de Goddelijke Komedie van Dante Alighieri.

Obool

Als obool voor Charon wordt in Nederland 339,27 Euro voorzien voor het consultatieverslag van de SCEN arts (Steun en Consultatie bij Euthanasie in Nederland) en 221,82 Euro voor de uitvoering van de euthanasie. In Belgi? is de honorering van deze medische handelingen onbestaande en wordt ze vaak als een huisbezoek verrekend.

Het lijkt me logisch dat instellingen die de uitvoering van een erkend euthanasieverzoek niet wensen toe te laten financi?le consequenties voor hun keuze dragen. Het lijkt me logisch dat artsen die bereid zijn om de rol van Charon op te nemen daarvoor ook passend worden vergoed.

In Nederland verwacht men een jaarlijkse toeloop van om en bij de duizend pati?nten naar dergelijke levenseindeklinieken. Vermoedelijk zal het in Belgi? verhoudingsgewijs niet veel minder zijn.

‘Un ?clair… puis la nuit!’
Charles Baudelaire?
?

?
‘s Nachts komen de geesten,de demonen.
In de nacht is er de stilte,de reflectie.
Heksen dansen op de tafels, erotiek laait
en de ratten komen uit hun holen.

Remco Campert.
?

Kom, o Nacht, aloud en immer eender,
Nacht, onttroond geboren Koningin.
Nacht, gelijk inwendig aan de stilte, Nacht
Met klatergouden sterren snel verschietend
In uw kleed met franje van Oneindigheid.
?
Kom Nacht en wis mij uit.

Fernando Pessoa ‘Ode aan de Nacht’ 30-6-1914

naar Laila vk.blog

http://www.youtube.com/watch?v=02yf6RHIQjQ&feature=related
Natalie Dessay performs “Der H?lle Rache” from Mozart’s “Die Zauberfl?te.” Paris 2001.

Wat doen we met vetzucht?
11 / 01 / 2011

?Wetenschappelijke paradigma?s zijn nooit makkelijk aan te vechten, zelfs niet als ze onder het gewicht van de bewijzen voor het tegendeel beginnen te bezwijken. Er zijn maar weinig wetenschappers die nog terugblikken om te weten waar zij en hun paradigma?s mogelijk hebben gedwaald; ze zijn meer opgeleid om weer verder te gaan, om nog meer wetenschap te beoefenen teneinde ons arsenaal aan kennis verder te vergroten, op te lappen en te behouden wat er van de huidige consensus in stand kan worden gehouden totdat het volgende belangwekkende idee zich aandient. Reken er dus maar niet op dat er een wetenschappelijke Alexandr Solzjenitsin opduikt die het hele vetparadigma te kijk zet als en historische ramp.? Michael Pollan – ?Manifest van een eter?.

Welvaartsziekten en kansarmen

Vetzucht heet in Nederland binnenkort de eigen verantwoordelijkheid van de burgers. Het gedoogkabinet van liberalen en christendemocraten (en Wilders? PVV) wil 100 miljoen Euro bezuinigen op de ?levensstijl-interventie-programma?s?.
Minister van Welzijn Jo Van Deurzen trekt daarentegen ??n (!) miljoen Euro uit om Vlaanderen massaal aan te zetten tot vermageren.
Dat ernstig overgewicht na de VS, Engeland, Polynesi? en China nu ook in Nederland en Belgi? vooral bij jongeren een meer dan zorgelijke omvang heeft bereikt ,wordt door niemand nog ontkend.

Dat dit op korte en lange termijn voor die obese kinderen en volwassenen grote gezondheidsproblemen kan opleveren evenmin. Maar de hamvraag blijft wat en hoe met dit soort ?welvaartsziekten? en moet de overheid ?kansarmen? hiertegen beschermen.

Verleidelijke oplossingen

Er bestaat een verleidelijke simpele oplossing: overgewicht is het gevolg van teveel energierijke voeding en een gebrek aan beweging. Vet bevat de meeste calorie?n en dus is de oplossing minder vet eten en meer bewegen. Wie niet horen wil, moet dan maar voelen, en dus pleiten verlichte gezondheidsideologen voor een calorie-, vet- of suikertaks, al dan niet gepaard aan stappentellers, gesubsidieerd fruit en margarine met OCMW-cheques.

Een beetje zoals in een varkens- of kippenkwekerij. Ieder pondje gaat door het mondje en bij reductie van de intake kan de kiesveestapel wellicht gezonder gemanaged worden.
Het heeft iets van ?All animals are equal but some are more equal than others? in ?Animal Farm? van George Orwell en zal dezelfde problemen geven met opstandig en kopschuw kiesvee.

Er bestaan verleidelijke maar ingewikkelde oplossingen zoals maagbanden, maagverkleiningen of nog meer verfijnde vormen van bariatrische chirurgie. Vanaf een bepaalde Body Mass Index (kg/m2) zal de ziekteverzekering solidair de kosten dragen wegens de dwingende strijd tegen de alom geciteerde kansarmoede. Dit morbide overgewicht (BMI>30) komt meer voor bij mensen die hun eetcultuur uit tv-reclame distilleren.

Dure mutilerende heelkunde blijkt op langere termijn – behalve voor de medische stand inclusief snijdende disciplines – weinig soelaas te bieden en door- of overeten te worden.

Voedselraffinage en chronische therapie?n?

Maar laten we wel wezen. Gezien de omvang van het probleem, gezien het uitdijende effect over de hele ge?ndustrialiseerde wereld kan dit ziekmakende overgewicht onmogelijk het gevolg zijn van ??n enkele boosdoener: een virale besmetting, een erfelijke aandoening, ongezonde vetten, slechte suikers, bewegingstekort, eenzaamheid, stress en jachtige maaltijden of de godganse dag orale bevrediging zoeken bij slurpen en grazen in het aanschijn van tv-programma?s.
Bijgevolg zal nooit een wondermiddel gevonden worden, wat ook de farmaceuten en de voedingsindustrie telkens weer opnieuw beloven.

Omdat er heel veel meer geld omgaat in de bewerking van voedingsmiddelen dan in het kweken en telen van voedsel zitten enorme winsten versleuteld in de raffinage van geproduceerd voedsel. Evenzo in therapeutische strategie?n voor chronische ziekten die in de VS tot driekwart van alle uitgaven voor gezondheidszorg kosten.

Nochtans gaat precies het ?westers voedingspatroon? met vooral geraffineerde koolhydraten, gemodificeerd vet en eiwit, toegevoegde vetten, zoetstoffen, smaakversterkers en bewaarmiddelen en daarbij weinig groenten, fruit en volkorengranen gepaard met overgewicht, diabetes, hart- en vaatziekten en sommigen vormen van kanker.
Ook in culturen waar dit eetpatroon nog maar zeer recent werd overgenomen zoals op de Polynesische eilanden.

?maken omnivoren zwaar en ziek

Bevolkingsgroepen met traditionele voedingspatronen blijken anderzijds zowat immuun voor deze chronische ziekteprocessen. Mensen zijn immers uitgesproken alleseters. Het menselijke ras werd in de loop van de evolutie geselecteerd als zeer flexibele omnivoren die zich gezond kunnen handhaven met een voedingspatroon van overwegend dierlijke vetten zoals bij nog niet verleide Eskimo?s. Maar ook met een dieet van koolhydraten zoals ma?s en bonen bij Middenamerikaanse indianen blijven mensen overwegend gezond net zoals met een extreem eiwitrijk dieet – runderbloed, vlees en melk – bij nomadische Masai.
Er is dus niet ??n ideaal menselijke voedingspatroon.
Er is wel ??n voor alle mensen ziekmakend voedingspatroon dat samengaat met ?welvaart ziekten? en overgewicht dat de voorbije halve eeuw wetenschappelijk en commercieel gepromoot werd.

De Amerikaanse journalist en filosoof Michael Pollan schreef hierover in ?Een pleidooi voor echt eten. Manifest van een eter? dat we de leer van het nutritionisme de baas moeten worden en ontsnappen aan dat westerse voedingspatroon: ?De voedingsindustrie heeft theorie?n nodig opdat ze specifieke, bewerkte voedingsmiddelen kan herprofileren; een nieuwe theorie betekent een nieuwe lijn van producten, wat de industrie de mogelijkheid biedt om weer een nieuwe draai aan het westerse voedingspatroon te geven in plaats van een radicale verandering in haar bedrijfsmodel aan te brengen.?

Naar analogie met de tabaksindustrie?

En toch is er naar mijn mening in deze hoop glorend. Het immense leed van vetvermijdende vetzuchtigen kan een beloftevol thema worden voor advocaten, pati?ntenverenigingen, verzekeraars en ziekenfondsen. De intussen onbeheersbare kosten van de obesitasepidemie met cholesterolverlagende maatregelen en vetvermijdende di?ten kunnen wellicht gerecupereerd worden bij de voedingsindustrie en haar medisch-nutritionistische huurlingen.

Iets gelijkaardig heeft zich enkele decennia geleden voorgedaan bij de Amerikaanse tabaksindustrie. Toen kregen Amerikaanse rechters ook de bewijzen boven gespit waaruit bleek dat de eigen studies reeds lang het verband hadden aangetoond tussen roken en allerlei verslavingsgesels.

Naar analogie zou het niet verbazen dat wetenschappelijke argumenten reeds jaren in de la gehouden worden bij gesponsord wetenschappelijk onderzoek in de farmaceutische en nutritionistische sectoren: tegen de cholesterolhypothese en ten nadele van veel zogenaamde voedingsmiddelenverbeteraars die later zelfs kankerverwekkend of hormonaal actief bleken te werken, tegen de vethypothese ? vetarm voedsel is gezonder en vermijdt overgewicht.

De tips: ?eet echt eten, niet te veel, vooral planten?

In zijn ?Echt eten, een handleiding? geeft Michael Pollan 64 tips die samen te vatten zijn in ?eet echt eten, niet te veel, vooral planten? en eet niet in je eentje!

?Eet niets wat uw overgrootmoeder niet als voedsel zou herkennen. Eet niets wat niet rotten kan. Mijd voedingsmiddelen die ingredi?nten bevatten die a) onbekend, b) niet uit te spreken, c) meer dan vijf in getal zijn, of die d) fructoserijke ma?sstroop bevatten. Mijd voedingsproducten die goed voor de gezondheid beweren te zijn. De Amerikaanse Hartstichting verleent momenteel – tegen vergoeding – haar offici?le goedkeuring aan producten als Lucky Charms, Cocoa Pufffs en TRix-ontbijtgranen, Yoo-ho lite-chocoladedrank en Healthy Choice?s Premium Caramel Swirl Ice Cream Sandwich en dat op een moment waarop wetenschappers tot het inzicht beginnen te komen dat suiker in de voeding waarschijnlijk een belangrijkere rol bij het krijgen van hartaandoeningen speelt dan vet.?

Heel wat van Pollans tips zijn zeer inspirerend: mijd voedingsproducten die pretenderen dat ze gezond zijn, ook die met ?light – vetarm – nul procent vet? op de verpakking, die in televisiereclames aangeprezen worden, die pretenderen iets te zijn wat ze niet zijn (imitatieboter, – kaas, – room, – vet, – vlees op basis van soja, kunstmatige zoetstoffen), richt een moestuin in of een bloembak, behandel vlees als smaakmaker of als ingredi?nt voor speciale gelegenheden, eet altijd aan tafel en probeer niet alleen te eten. Zondig af en toe tegen de regels.
En zit vooral niet stil!
Alleseters zoals de mens werden door de evolutie ook geselecteerd op bewegen.

Speculeren op de wereldvoedselprijzen

Maar dan rest nog de vraag van ??n miljoen, miljard, biljoen?!
Is de overheid bereid om dit soort adviezen te onderzoeken en te ondersteunen? Is de regering bereid even krachtig op te treden tegen reclamecampagnes voor geraffineerd en gemodificeerd vreten zoals tegen het roken van tabak? Zijn politici bereid de voedingsindustrie en haar medisch-nutritionistische huurlingen tegen de haren in te strijken?
Het antwoord hierop wordt de komende jaren de lakmoesproef voor wie zich bekommerd verklaart om de gezondheid van de kiezer .
?Anders gaan eten, anders gaan leven? zal pittig gekruid worden door de actuele stijging van de wereldvoedselprijzen.

?Music for Life? tegen de verschrikkingen van de werkelijkheid
27 / 12 / 2010

?Het diepste geheim van muziek is dat ze de paranoia afweert, dat wij muziek maken om niet overspoeld te worden door de verschrikkingen van de werkelijkheid.? W.G.Sebald, Campo Santo.

Net na een ferme dip van vermoedelijk tien procent in de 11.11.11 campagne ?Afrika moet sneller vooruit? boekte ?Music for Life? waarlijk een fantastisch resultaat. Het was een schitterende week vol goed gevoel tot aan de kerst.

Er was muziek, veel muziek – niet alle muziek want Laila Chakir kon naar verluidt niet echt. Volgens sommigen was er dan weer te weinig muziek uit andere culturen. Al zou men zich precies in die culturen volgens anderen dan weer bij tijd en wijle veel intenser reinigen van het materi?le bezit door het te delen met de eigen minder bedeelden.

Enthousiasme

Meerdere honderdduizenden hebben meegespeeld: heel veel jonge enthousiaste Vlamingen, maar ook ouderen en anderen, publieksgeile sponsors, ingetogen deelnemers, bitterzoete en pakkende verhalen, virtuele steun uit lopende zaken en vanaf verre bergwanden.
Het klonk als een reusachtig lied over ?hou elkander bij de hand en doe het goede om het goede?.

Van Antwerpen tot Eindhoven

Dit keer niet voor muskietennetten maar voor aids-weeskinderen. Toch blijven uiteraard na meer dan vijftig jaren hulpverlening voor het leven nog altijd dezelfde vragen naar transparantie knagen. Waarom ten voordele van aidswezen? Wat met de andere wezen? Waarom Afrika, waar in Zuidelijk Afrika, waarom daar en niet elders?

Wie weegt het bestaan en wie velt het oordeel, over leven en dood voor meer dan 5 miljoen Euro van op de Antwerpse Groenplaats?

Daartoe staat het Rode Kruis paraat wegens overal en altijd beslagen en in rampen thuis. Van Antwerpen tot Eindhoven want daar tikte het Glazen Huis op ruim 7 miljoen Euro af voor de Aidswezen in Zuidelijk Afrika. Ook in Nederland was het spel indrukwekkend van leed en medeleven, feestelijk geven en muziek delen tegen de verschrikkingen van de werkelijkheid.

Spiegelritueel

?Music for Life? heeft nauwelijks wat te maken met vechten tegen onrecht. Deze hartverwarmende en meeslepende acties draaien om de meelevende deelnemers zelf die zich kunnen spiegelen in de glazen kooi – ook virtueel, er bovenop en er omheen. Zo?n spiegelritueel moet gepaard gaan met een offer, een versterving, een boetedoening, geldelijk en lichamelijk. Niet besloten maar publiek.

Ook de hogepriesters in de glazen tempel vasten zelf om zich te zuiveren wanneer zij een week lang de hitte van al dat offervuur trotseren met hun meeslepende muziek en bezwerende gezangen. Zij bieden hun gelovigen helende troost en veilige zekerheden in de ijzig donkere dagen voor de wedergeboorte van het Licht, wanneer de roomse kerken kreunen onder de sneeuw.

Zelfwaarneming

De finale catharsis was verlossend omdat het goede wat de deelnemers in de ogen van de ander zagen hen helpt het nakende jaaroverzicht te verdragen. Ondanks de bij vlagen besluipende gevoelens van zelfwaarneming lijkt zoiets zinvol in tijden van twijfel en verbijstering, ook vandaag.

In ?Campo Santo? merkt W.G. Sebald hierover op: ?In de antropologische literatuur, bij Frazer, Huizinga, Eliade, L?vi-Strauss en Bilz, wordt meermalen beschreven hoe de leden van oude stamculturen bij het uitvoeren van hun initiatie- of offerrituelen in een onderbewust altijd aanwezige vorm van zelfwaarneming heel goed beseften dat hun dwangmatige, steeds met verwonding en verminking gepaard gaande extremisme in feite louter toneel was, zij het dat het af en toe bijna tot de dood leidde. Ook mensen in perioden van ernstig psychisch lijden hebben ergens diep vanbinnen een duidelijk vermoeden op te treden in een stuk dat hun in de ware betekenis van het woord op het lijf is geschreven.?

Gelukkig kunnen we ons als moderne mensen nog losmaken van de dingen die we weten, die we kennen en ervaren.
Gelukkig kunnen we doen alsof en veinzen niet op de hoogte te zijn van wat er zich om ons heen in werkelijkheid en in ons denken afspeelt.
Gelukkig kunnen we door die illusie van afstand lust beleven in weerwerk of gewoon genieten van geloof, hoop, liefde en berouw en bedenken we hoe we als Sisyphus onze steen niet alleen de berg op moeten zeulen.

Vermogen tot beloven

Maar dan komt de eenzame dooi, de smerige en gevaarlijke smurrie, de ochtendlijke kater in de kou en de herinnering aan het weten.

Volgens Nietzsche is de mens een dier in de tijd dat toch nog kan vergeten. Maar ook voorzien van een geheugen dat die vergeetachtigheid in bepaalde gevallen buiten werking stelt ? namelijk in die gevallen dat er een belofte moet worden gedaan.

Dankzij dit vermogen beloften te doen kan de mens, in tegenstelling tot het dier, beschikken over de toekomst, besluit Luuk van Middelaar zijn boek ?De passage naar Europa?.

Daarom wensen wij iedereen voor de toekomst in 2011 en verder het vermogen tot beloven?