?Music for Life? tegen de verschrikkingen van de werkelijkheid
27 / 12 / 2010

?Het diepste geheim van muziek is dat ze de paranoia afweert, dat wij muziek maken om niet overspoeld te worden door de verschrikkingen van de werkelijkheid.? W.G.Sebald, Campo Santo.

Net na een ferme dip van vermoedelijk tien procent in de 11.11.11 campagne ?Afrika moet sneller vooruit? boekte ?Music for Life? waarlijk een fantastisch resultaat. Het was een schitterende week vol goed gevoel tot aan de kerst.

Er was muziek, veel muziek – niet alle muziek want Laila Chakir kon naar verluidt niet echt. Volgens sommigen was er dan weer te weinig muziek uit andere culturen. Al zou men zich precies in die culturen volgens anderen dan weer bij tijd en wijle veel intenser reinigen van het materi?le bezit door het te delen met de eigen minder bedeelden.

Enthousiasme

Meerdere honderdduizenden hebben meegespeeld: heel veel jonge enthousiaste Vlamingen, maar ook ouderen en anderen, publieksgeile sponsors, ingetogen deelnemers, bitterzoete en pakkende verhalen, virtuele steun uit lopende zaken en vanaf verre bergwanden.
Het klonk als een reusachtig lied over ?hou elkander bij de hand en doe het goede om het goede?.

Van Antwerpen tot Eindhoven

Dit keer niet voor muskietennetten maar voor aids-weeskinderen. Toch blijven uiteraard na meer dan vijftig jaren hulpverlening voor het leven nog altijd dezelfde vragen naar transparantie knagen. Waarom ten voordele van aidswezen? Wat met de andere wezen? Waarom Afrika, waar in Zuidelijk Afrika, waarom daar en niet elders?

Wie weegt het bestaan en wie velt het oordeel, over leven en dood voor meer dan 5 miljoen Euro van op de Antwerpse Groenplaats?

Daartoe staat het Rode Kruis paraat wegens overal en altijd beslagen en in rampen thuis. Van Antwerpen tot Eindhoven want daar tikte het Glazen Huis op ruim 7 miljoen Euro af voor de Aidswezen in Zuidelijk Afrika. Ook in Nederland was het spel indrukwekkend van leed en medeleven, feestelijk geven en muziek delen tegen de verschrikkingen van de werkelijkheid.

Spiegelritueel

?Music for Life? heeft nauwelijks wat te maken met vechten tegen onrecht. Deze hartverwarmende en meeslepende acties draaien om de meelevende deelnemers zelf die zich kunnen spiegelen in de glazen kooi – ook virtueel, er bovenop en er omheen. Zo?n spiegelritueel moet gepaard gaan met een offer, een versterving, een boetedoening, geldelijk en lichamelijk. Niet besloten maar publiek.

Ook de hogepriesters in de glazen tempel vasten zelf om zich te zuiveren wanneer zij een week lang de hitte van al dat offervuur trotseren met hun meeslepende muziek en bezwerende gezangen. Zij bieden hun gelovigen helende troost en veilige zekerheden in de ijzig donkere dagen voor de wedergeboorte van het Licht, wanneer de roomse kerken kreunen onder de sneeuw.

Zelfwaarneming

De finale catharsis was verlossend omdat het goede wat de deelnemers in de ogen van de ander zagen hen helpt het nakende jaaroverzicht te verdragen. Ondanks de bij vlagen besluipende gevoelens van zelfwaarneming lijkt zoiets zinvol in tijden van twijfel en verbijstering, ook vandaag.

In ?Campo Santo? merkt W.G. Sebald hierover op: ?In de antropologische literatuur, bij Frazer, Huizinga, Eliade, L?vi-Strauss en Bilz, wordt meermalen beschreven hoe de leden van oude stamculturen bij het uitvoeren van hun initiatie- of offerrituelen in een onderbewust altijd aanwezige vorm van zelfwaarneming heel goed beseften dat hun dwangmatige, steeds met verwonding en verminking gepaard gaande extremisme in feite louter toneel was, zij het dat het af en toe bijna tot de dood leidde. Ook mensen in perioden van ernstig psychisch lijden hebben ergens diep vanbinnen een duidelijk vermoeden op te treden in een stuk dat hun in de ware betekenis van het woord op het lijf is geschreven.?

Gelukkig kunnen we ons als moderne mensen nog losmaken van de dingen die we weten, die we kennen en ervaren.
Gelukkig kunnen we doen alsof en veinzen niet op de hoogte te zijn van wat er zich om ons heen in werkelijkheid en in ons denken afspeelt.
Gelukkig kunnen we door die illusie van afstand lust beleven in weerwerk of gewoon genieten van geloof, hoop, liefde en berouw en bedenken we hoe we als Sisyphus onze steen niet alleen de berg op moeten zeulen.

Vermogen tot beloven

Maar dan komt de eenzame dooi, de smerige en gevaarlijke smurrie, de ochtendlijke kater in de kou en de herinnering aan het weten.

Volgens Nietzsche is de mens een dier in de tijd dat toch nog kan vergeten. Maar ook voorzien van een geheugen dat die vergeetachtigheid in bepaalde gevallen buiten werking stelt ? namelijk in die gevallen dat er een belofte moet worden gedaan.

Dankzij dit vermogen beloften te doen kan de mens, in tegenstelling tot het dier, beschikken over de toekomst, besluit Luuk van Middelaar zijn boek ?De passage naar Europa?.

Daarom wensen wij iedereen voor de toekomst in 2011 en verder het vermogen tot beloven?