Mus?e Matisse Le Cateau Cambr?sis – Lydia D. muse et mod?le de Matisse

In een onooglijk stadje in Noord Frankrijk, op anderhalf uur van Brussel, presenteert dit prachtig museum de schitterende tentoonstelling over en door Lydia Delectorskaya.
De jonge Russische vluchtelinge was na de dood van haar ouders in Tomsk met een tante naar Harbin gevlucht in Noord-Oost China waar ze voor de Japanse invasie wisten te ontkomen naar Parijs. Lydia trok naar het warme zuiden en zocht klusjes want geregeld werk mochten vluchtelingen niet ambi?ren in Frankrijk.
Mevrouw Matisse was intussen ziek en zuchtig in Nice en bij haar kon ze aan de slag als hulp. Na een jaar of wat viel haar peinzende houding op een stoelleuning de dan al behoorlijk bejaarde schilder Henri Matisse op.
Wellicht viel hij voor de arabesken van haar arm en aangezicht. En ze verhuisde met haar Slavisch uiterlijk en blonde haren van het boudoir van mevrouw naar het atelier van meneer. Hoegenaamd niet conform de voorkeur van de schilder voor donkerharige, getinte odalisken.
Matisse was net aan een nieuw hoofdstuk van zijn lang en vruchtbaar leven begonnen en vond in de arabesken van zijn schildershulpje
nieuwe inspiratie.

Anne-Maya GUERIN wist ons als gids van het Mus?e Matisse op een indringende rondleiding de krullen te duiden waarlangs het werk van Matisse in kleurvlakken en lijnen onthuld wordt.

De bejaarde en bijziende schilder gebruikte uren poseren om alsmaar dieper in zijn model
door te dringen terwijl hij tal van schetsen als een vingerspel oefende.
Daarna tekende hij in enkele trekken een portret waarin de asymmetrie van het gelaat – volgens hem het meest kenmerkende van ieder individu – als essentie te voorschijn kwam.
Mevrouw Matisse stond er echter op dat zijn nieuwe model werd bedankt voor bewezen diensten. Wat de oude schilder dan ook met pijn in het hart aan het papier van haar ontslagbrief toevertrouwde als een gunstige aanbeveling voor eventuele nieuwe werkgevers.
Wanneer Lydia Delectorskaya goed en wel uit Huize Matisse was verdwenen, pakte mevrouw haar koffers voor Parijs om pas in hun gezamenlijk graf nabij Nice-Cimiez terug te keren.
De oude schilder zou in de laatste jaren van zijn leven nog de Dominicanessen kapel van Vence decoreren op verzoek van zijn vroegere verpleegster die na haar zorg voor de aan darmkanker lijdende schilder in het klooster was getreden.

Voor Matisse was schilderen niet toevoegen, wel altijd meer weglaten.
Het leidde hem tot zijn fenomenale ?papiers d?coup?s?
waar hij tekende met de schaar, tot een monumentaal behoedzaam lijnenspel, met of zonder kleurvlakken
voor de scherpte-diepte illusie van een driedimensionele gewaarwording.
Zelden werd ons als bezoekers zo indringend duidelijk gemaakt hoe een kunstenaar door zijn interpretaties van menselijke aangezichten, met of zonder lijf en leden,

een pakkende werkelijkheid weet te ontbloten.
Zijn techniek en benadering heeft iets van de Chinese kalligrafen-schilders die pas de penseeltrekken plaatsen wanneer ze het hele opzet van hun werk ge?nternaliseerd hebben en in hun hoofd weten te herleiden tot de essenti?le lijnen en vlekken.

Anne-Maya GUERIN leidt tot slot haar bezoekers in de inleidende zaal voor de ode aan de tedere relatie tussen de oude kunstenaar en zijn jonge muze. Ze kreeg van hem jaarlijks een tekening met nieuwjaar en op haar verjaardag. Ze kocht werk met haar matig loon aan marktprijzen. Ze bestond het alle werken die ze tijdens de jaren met de schilder van hem had kunnen verwerven aan de Russische musea van Leningrad en Moskou te schenken. Na de dood van Henri Matisse een van de drijvende krachten achter het museum in Le Catenau Cambr?sis dat in het oude Paleis van de Kamerijkse aartsbisschop F?nelon lust en passage brengt in zijn zeer oude maar versleten geboortestreek. Ze vertaalde later zowat het hele oeuvre van Konstantin Paustovski – waaronder zijn ?Geschiedenis van een leven? – in het Frans.
Tot 30 mei nog in het Mus?e Matisse in Le Cateau-Cambr?sis.
Van 18 juni tot 27 september in het Mus?e Matisse in Nice.