KLAAGLIED OM AGNES
06 / 03 / 2010

Twintig jaar heeft ze geofferd voor haar ideaal, haar partij.
Twaalf jaar heeft ze een dikke huid proberen te kweken.
Met pijn heeft ze leren slikken, binnen en buiten de partij.
Met g?ne de vernederingen door de intussen tot oude wijze gekroonde Sint Jan leren smaken als moderne vormen van mao?stische kritiek en zelfkritiek.
Wat ongemakkelijk onderging ze de restyling tot fractievoorzitter: een stramien van zwart en grijs met fors rode accenten, glimmende laarzen en een bloot dijbeen. Reuze ronde oorringen wanneer ze na het terugtreden van Jan Marijnissen op het schild werd gehesen van de SP, de tomaatrode volkspartij.
En telkens weer slikken en slikken tot ze ervan wegteerde.
Femke Halsema had het makkelijker. Zij kon in de luwte teren op onduidelijkheid als waarmerk voor GroenLinks. Zij profiteerde ook publiek ten volle van haar jeugdig moederschap. Het was haar aan te zien. Zij werd er ronder van, zowaar gezelliger.

Verbittering
Agnes – klemtoon op de eerste lettergreep – daarentegen deed het met overtuiging, de tanden op elkaar geklemd. Het was haar menens. Haar mondhoeken vertrokken, haar mimiek verbitterde in groeven.
Zij was veruit de beste, de slimste, de energiekste van de Tweede Kamer in de strijd voor de zieke, misselijke kleine – al dan niet oude – man en vrouw die de dupe werden van de losgeslagen liberalisering en managerscultuur in Nederland.
Collectief vertrouwen en solidariteit werd met medeplichtigheid van de sociaal-democraten van de PvdA in de roetsjbaan van de privatisering verder onderuit gehaald. Ziekteverzekering en thuiszorg werden een zootje, tewerkstelling een permanente onzekerheid. Finaal dienden de Nederlandse burgers ook nog eens hun banken te redden. Langer werken voor een schamel pensioen en gedwee slikken dat managers-huurlingen breedlachend met adembenemende bonussen jobhoppen.

Zoetgerookte Zalm
Zo was gewezen liberale financieminister Gerrit Zalm als hoofdeconoom en financieel directeur nauw betrokken bij de intussen failliete DSB bank. En toch blijft hij aan als topman voor de nieuwe Fortis ABN-AMRO fusiebank. Aldus besliste de ?Nederlandsche Bank?, ondanks een negatief oordeel van financieel toezichthouder AFM. Er gaan nu zelfs geruchten dat Wouter Bos de volgende president van DNB worden zal.
Voor wat hoort wat, zeker bij het polderestablishment.
Niet zo voor Agnes Kant. Onvermoeibaar maakte ze keer op keer haar punt met cijfers onderbouwd door gedegen veldonderzoek. Want ze hanteerde vaardig de kracht van ?weten is meten en voorkomen is beter dan genezen?. Ze hoopte op de krachtige strategie van de angst en de sociale emancipatiemacht van jaloezie en rancune.
En daar knellen de rode pumps. Ze is er wellicht zelf in beginnen geloven.
Niets zo gevaarlijk als een politicus die buiten de publieke sc?ne ook nog zijn of haar theaterrol blijft spelen. Al mag ik hopen dat het Agnes? dierbaren thuis nooit is overkomen.

Offervaardig
Van vastberaden en volhoudend werd ze verbeten en drammerig. Van ?ad rem? snauwerig, zelfs venijnig met een zweem van wrok.
Toch was ze bereid om de beker te ledigen die Jan Marijnissen haar had voorgehouden. Goed wetend dat haar met hem gedeelde leiderschap nooit een succesverhaal zou kunnen of mogen worden. De vorige kamerverkiezingen leverden de SP met 25 zetels een nooit te evenaren resultaat. En toch was Agnes Kant bereid zich te offeren voor haar partij en wat ze zich nog als een ideaal kon voorhouden.
De kroniek van de aangekondigde verkiezingsnederlaag op 3 maart vrat aan haar. Ze wist maar al te goed hoe het rechtse populisme zou zegevieren omdat h??r populisme geen vat meer kreeg op pers en polderland.
Woede en verbittering in de polder was niet meer te keren.

Onder het plaveisel broeide het moeras.
Met het verzuipen van de ?Leefbaren? en ?Fortuynadepten? in het eerste kabinet Balkenende hoopte het polderestablishment dat de modale Nederlander wel voor goed zou begrijpen dat alleen aloude mannenbroeders orde op zaken konden stellen.
Dat was ook zo. Maar die orde en die zaken bleken zelden die van de modale Polderlander.

Een ander volk kiezen
PvdA Binnenlandse Zaken minister Guusje ter Horst verklaarde eind vorig jaar nog: ?Er is een verschil tussen wat het volk wil en wat de regering wil?.
Of zoals Bertold Brecht als cynicus na de opstand van 17 juni 1953 in de DDR een resolutie ter stemming bracht in de Academie der Kunsten: ?Nu is komen vast te staan dat ons volk een domme kudde is, raden wij de regering aan een ander volk te kiezen.?
En dus blijft het moeras verder broeien. Goed 56% ging op 3 maart in Nederland nog stemmen voor de gemeenteraad. De PVV van Geert Wilders met aanverwant populistisch rechts mobiliseert bijna een vijfde van de resterende kiezers.
De Portugese Nobelprijswinnaar Jos? Saramago formuleerde het in ? De stad der zienden? : ?Wij hebben hier te maken met mensen en mensen staan wereldwijd bekend als de enige dieren die in staat zijn om te liegen, wat ze nu eens mogen doen uit angst en dan weer omdat ze er belang bij hebben, maar ook wel eens omdat ze bijtijds inzien dat het hun enige kans is om de waarheid te verdedigen.?

Vol van genade
En toch heeft Agnes Kant genade geweigerd, vergiffenis afgewezen, de absolutie vermeden bij de verkiezingsnederlaag van haar partij en fractie, die ?tot de laatste seconde achter haar stonden?.
Agnes heeft ontslag genomen en verlaat het politieke theater.
Agnes weigert als zondebok geofferd te worden voor de aangekondigde nederlaag op de vervroegde parlementsverkiezingen van 9 juni. Het siert haar dat ze nu weigert te slikken.
Misschien kan ze zo wel ontsnappen uit de fuik van het maakbaarheids-gedachtengoed.

Oud-PvdA coryfee Marcel van Dam opent zijn ?Niemands land? met een citaat van Nederlandse dichter-tekenaar Chr. J. Van Geel:
?Kon ik wat woede is
Maar in zijn deugd begrijpen?
En er natuur van maken?
Als boom van wortel blad. ?

Het lijkt Agnes op het lijf geschreven.
Jan Peter (Balkenende), Wouter (Bos), Mark (Rutte) en Geert (Wilders) verstarden reeds lang tot houten klazen van het Noh theater op het Haagse Binnenhof.
Agnes (Kant) zal haar levenslust misschien terugvinden.
En de partij? Daarover zong Ernst Busch en Louis F?rnberg in 1950 het partijlied: ?Die Partei, die Partei, Sie hat immer recht. Und Genossen es bleibe dabei !?