Dezso Kosztol?nyi, Nero, de bloedige? dichter. Uitgeverij Van Gennep – 2010

?Zonder kunst is de werkelijkheid onvolledig?.

Pieter Paul Rubens was zeer geinteresseerd in de figuur van de Romeinse filosoof en schrijver Seneca, vooral in diens levenseinde dat door Kosztol?nyi meesterlijk beschreven wordt. Wellicht omdat ook Rubens zich herkende in de rol van mooiprater, souffleur, pedagoog en hofnar van de macht, ondanks het geniale van zijn eigen schilderkunst.
Seneca was de pedagoog van Nero die in een machtsgreep door zijn moeder op de troon gezet werd maar haar ten gepasten tijde liet liquideren. De getormenteerde jongeling had het in zijn hoofd gehaald dat zijn literaire, theatrale en wagenmennerstalenten opmerkelijk waren en hij beet zich dus uitzichtloos vast in kunsten die hij hooguit als dilettant kon benaderen, zij het dat hijzelf wel als keizer van het Roomse Rijk diende benaderd te worden.
Nero – die aanvankelijk best geapprecieerd werd wegens nog niet bedreven noch gedreven in het spel van de macht – ontpopte zich tot een ordinaire populist die zich graag ophield in de zwoele en stinkende onderbuik van Rome waar hij grootschalig succes kocht met gedurfde oneliners, geld en geweld. Zijn entourage was steeds minder bereid of in staat zijn imperiale ambities bij te sturen en zijn artistieke wanen te temperen.
De Hongaarse schrijver Dezso Kosztol?ny (1885 – 1936) die door de uitgever gepresenteerd wordt als inspirator van S?ndor M?rai staat tot deze auteur eerder als Nero tot echte dichters ondanks de lovende brief van Thomas Mann die als toemaatje in het boek mooie woorden overheeft voor dit verhaal van bloedig-pijnlijke dilettantisme, gruwelijk en komisch tegelijk.

197. Onder Caligula was zijn dienst begonnen als trouw dienaar van de keizer; hij had aan vele veldslagen deelgenomen en zou voor een kleinigheid zijn leven opgeofferd hebben. Nooit had hij zijn bloed gespaard, hij hing niet aan het leven. Maar in vredestijd kon een soldaat zelf over zoiets kleins als een aardkluit struikelen, zijn heldhaftigheid diende geen enkel doel en hij raakte de weg kwijt te midden van de vele listen en werd door uiteenlopende belangen alle kanten op geslingerd, als een blind werktuig. Hij wist geen raad meer in deze wanorde.

218. We mogen niet te zuinig zijn op ons leven, anders zullen we het verliezen. En dat geldt duizendmaal sterker voor een machthebber. Leg je geweten af. De ware heerser heeft dat nooit gekend. Wees niet bang om bang te zijn. Want alleen dat is wat je hindert.