“>vrt deredactie.be Opinie – Gezondheidszorg als politieke religie.

22 / 06 / 2011

In wel meer opzichten staat de Nederlandse mentaliteit, of de manier van de dingen beschouwen, diametraal tegenover de Marokkaanse. Zo gaat de Marokkaan ervan uit dat de ander in principe een oplichter is, een bedrieger, een kwelleb, zoals men dat hier noemt. Tenminste, zolang het tegendeel niet is bewezen. (?) In Nederland, of in het Westen, geven we de ander doorgaans het voordeel van de twijfel. We gaan uit van de goedheid van de mens, tenminste, dat vinden we zelf. We voelen ons dan ook bedrogen als die ander zich later tot kwelleb blijkt te ontpoppen. (?) Het is nobel dat Nederlanders van zichzelf denken dat ze de mens die ze niet kennen ni?t a priori voor een kwelleb houden. Maar voor de Marokkaanse blik ? zo wantrouwend en achterdochtig ? valt ook wat te zeggen. Mensen zijn immers niet consequent. Ze liegen en bedriegen. En wie is uit steen gehouwen? (?) Cultuur is de verzameling mythes waarin een samenleving toevallig gelooft. Als die samenleving verandert, veranderen de mythes. Ze botsen op elkaar en de ene wint het van de andere, of verliest het, of, een derde mogelijkheid, ze blijven naast elkaar bestaan. Kees Beekmans ? Tussen hoofddoek en string. Marokko, de snelle modernisering van een Arabisch land.

De studiereis en conferentie van het Fonds Achterstandswijken naar Marokko van mei 2011 werd voor ons dan ook een bezoeking. Niet alleen omwille van het amateuristische programma door een stel Marokkaanse Nederlanders in elkaar geknutseld en als deskundig gepresenteerd, maar vooral door de hilarische misverstanden die veel ontmoetingen met regionale en nationale volksgezondheid-chefs kenmerkten.

Het Rotterdamse Fonds Achterstandswijken werd in 1997 opgericht omdat in die wijken huisartsen een veel hogere werkdruk met een lager inkomen hadden dan elders. Met organisatorische en financi?le steun hoopte men daar voldoende huisartsen aan de slag te kunnen houden. Herverdeling als een sigaar uit eigen doos.

Vakantiegeneeskunde

E?n van de problemen waar ons soort huisartsen vaak mee geconfronteerd worden is het fenomeen van de jaarlijkse vakantiegeneeskunde. Pati?nten van Marokkaanse en ook Turkse afkomst maken van het verblijf in hun geboortestreek graag gebruik om grote sier te voeren met hun Nederlandse ziekteverzekering. Vaak gaat het om een second opinion bij een priv? kliniek of een regionaal gereputeerde specialist voor allerlei klachten. Bij hun terugkeer presenteren ze onduidelijke – liefst handgeschreven – brieven met indrukwekkende hoofding waarop allerlei bevindingen, gestaafd met twijfelachtige r?ntgenopnames. Steevast werd de chronische medicatie veranderd in allernieuwste medicijnen die ofwel niet op de markt zijn in Nederland ofwel razend duur als specialit?.

Na in het moederland uitbundig in de onderzoeksmolen gemangeld rest hen enkel nog de secretaresse die de betaling afhandelt. En dan mag de huisdokter in Nederland het kluwen aanschouwen, uitrafelen, tegenspreken of op minder schadelijke sporen manoeuvreren.

Laat ons dus eens ter plekke kennis maken en ketenzorg fine tunen voor suikerziekte – frequent bij migranten uit de Maghreb, oncologie en psychiatrie. Niets mis mee, toch?

Openbare zorg versus priv?-klinieken

Bij het bezoek aan het ziekenhuis van Nador bleek dat er buiten het onvolprezen systeem van openbare zorg – bij koninklijk decreet zowat gratis aan alle onderdanen aangeboden – nog andere spelers op de markt waren. De offici?le gezondheidszorg zweert bij laagdrempelig en preventieve kwaliteit volgens graag geciteerde internationale normen.

Zonder wachtlijsten kunnen pati?nten ook terecht bij priv?-klinieken. Zij het tegen ?gepaste? vergoedingen conform Nederlandse tarieven. In belendende apotheken bedrijven de priv? collega?s verder de lucratieve kunst van de dichotomie.

Om fundamentalistische raddraaiers het gras voor de voeten te maaien dient in alle – ook afgelegen – Berberdorpen eenzelfde zorg aangeboden. Preventieve bloedonderzoeken en hartfilmpjes voor diabetici als strijdmiddel tegen een salafistische geneeskunde voor het volk.

In het ziekenhuis bleek fors ge?nvesteerd door Spaanse overheidsdiensten en ziekenfondsen. De CT scan en de dialyse-dienst droegen EU sterrenstickers. Het inpandige weeshuis voor ongewenste kinderen wordt financieel gesteund door Spaanse organisaties. Maar adoptie kan enkel door moslims, zo werden wij gerustgesteld.

In Fes hetzelfde scenario met dezelfde overheidsplannen, zij het dat hier de artsen van het ziekenhuis staakten tegen te lage lonen wegens de zwarte enveloppen voor goede zorgen inmiddels officieel afgeschaft. Onze collegialiteit bleef beperkt tot het niet maken van foto?s wegens vervelend volgens de ordebewaarders, die onderweg overigens om de zoveel kilometer met roadblocks over onze veiligheid waakten. Aldus de begeleidende gidsen.

In Rabat waren op de conferentie in een schitterende locatie op de campus van de Mohammed V universiteit nauwelijks Marokkaanse artsen present. Op het belendende 8ste nationale congres van ?algemeen geneeskundigen? genoten de collega-huisartsen echter volop van de jaarlijkse spiegeltjes- en kraaltjesdag, aangeboden door de farmaceutische sector.

Schizofrenie bij Marokkaanse jongens

In Nederland was uitgezocht dat schizofrenie bij Marokkaanse jongens ruim 10 keer meer voorkwam dan bij andere bevolkingsgroepen, zoals Surinamers, Antillianen en Turken. Een bijzonder pijnlijk probleem dat zich minder zou voordoen in homogene wijken, versta getto?s. Het doet zich overigens ook nauwelijks voor bij Marokkaanse meisjes.

De cijfers voor Marokko waren erg onduidelijk en werden luidkeels betwist door een Marokkaanse vrouwelijke psychiater die erop wees dat veel geesteszieken nog geketend in cellen worden vastgehouden. Wat dan weer de vertegenwoordiger van de minister deed verklaren dat de regering zou beslissen alle medicijnen tegen schizofrenie gratis te verstrekken. Een belofte die hij dat ook al voorheen gedaan had voor suikerzieken en kankerpati?nten. En preventie zou natuurlijk ook de volle aandacht krijgen van de minister.

In de praktijk blijken nogal wat Marokkaanse jongens – vooral in West-Europa – te lijden onder veel te hoge verwachtingen van het thuisfront. Een kwalijke ?dzjin? die in betrokkene vaart kan dan een acceptabele verklaring voor het eigen falen bieden.

Politieke religie

Recent onderzoek klasseert de zes meest gewantrouwde instellingen: politieke partijen 79% – regering 68% – banken 66% – kerk 64% – media 60% en parlement 59%. En de zes minst gewantrouwde: gezondheidszorg 9% – onderwijs 15% – sociale zekerheid 19% – politie 30% – milieuorganisaties 32% – Europese Unie 41%.

In het licht van dit soort cijfers lonkt gezondheidszorg als een mooie opstap voor politici en beleidsmakers.

In Marokko hoopt Mohammed VI met gratis verklaarde geneeskunde voor het volk en een wat gefatsoeneerde grondwet tijd te winnen. Hij hoopt gecontroleerd druk af te laten van zijn snel aangroeiende jonge bevolking die weet wat elders in de wereld te koop is maar in eigen land nauwelijks kans maakt op fatsoenlijk werk en een behoorlijk inkomen.

Geneeskunde heeft iets van een godsdienst. Mensen worden reeds millennia getroost en gemend door religies en hun bedienaars. Angsten voor leed en pijn werden vanouds aangezwengeld en bezworen met gebeden, giften en aflaten.

In een open maatschappij werken besloten remedies niet al te best. Dus wordt het tijd voor meer wereldse beloften: die van de goede gezondheid waarvoor evenzeer gebeden, gegeven en geprezen moet worden. Preventie – oorspronkelijk bedoeld als voorkomen beter dan genezen – is doorgeschoten tot een grootscheepse zwendel van de medico-farmaceutische lobby.

Zoals steeds verworden organisaties en structuren met beperkte doelstellingen tot een zichzelf in standhoudende markt van welzijn en geluk. Voor het volk weliswaar. Voor het volk!

De Duitse arts, antropoloog en politicus Rudolf Virchow (1821 – 1902) vond reeds dat ?Geneeskunde een sociale wetenschap is, en politiek niet anders dan geneeskunde op een grotere schaal!?