Dure angsten voor ziekte en dood
05 / 10 / 2011

?Naarmate we gezonder worden, wordt een levenseinde gepaard met verregaande aftakeling een zekerder noodlot. Toenemende kennis vreet aan godsdienst als bijtend zuur, maar dat maakt dit bittere einde van het bestaan enkel navranter. Godsdienst wordt vervangen door ?gezondheidsdienst?: we kunnen enkel het leven v??r de dood zo goed mogelijk bewaren. Dat maakt mens en maatschappij nog vatbaarder voor doodsangst.Deze angst wordt meedogenloos uitgebuit. De medische industrie wil jou producten en diensten verkopen. Bureaucraten willen jou steeds meer belastinggeld afhandig maken volgens de wetten van de bureaucratie: iedere ambtenaar schept werk voor meer nieuwe ambtenaren. De wetenschap combineert niet zelden het slechtste van beide werelden. Zij wil zich de menselijke gezondheid toe-eigenen om jou beter illusies te kunnen verkopen.?

Luc Bonneux, En ze leefden nog lang en gezond – hoe gezondheid een industrie werd.

Dat er zal moeten bespaard worden, daarover lijkt eenieder het dezer dagen min of meer eens.
Dat daarbij op basis van kreten over gelijke kansen en tegen discriminatie een maximaal aanbod van alles en nog wat moet in stand worden gehouden, staat daar lijnrecht tegenover.
Dat de gezondheidszorg een heel belangrijke kostenpost is die leeft bij de gratie van dit soort kreten en gefluister vol van angst en een gebrek aan genade, wordt steeds duidelijker.
Dat er (politieke) moed nodig is om de angststrategie van de gezondheidsindustrie te keren, staat als een huis.

Zorg wordt duurste post

In Nederland stijgen de kosten voor de gezondheidszorg intussen naar 10% van het Bruto Binnenlands Product en naar 20% van de totale collectieve uitgaven van het hele land. Jaar op jaar zijn er begrotingsoverschrijdingen, vooral sinds de marktwerking werd ingevoerd in de zorgsector. Nochtans zou door de tuchtigende werking van de markt een hogere kwaliteit aan een concurrenti?le prijs moeten geleverd worden.
Niets daarvan.
Vooreerst zijn zorgsector en overheid succesvol in het aanpraten van angst om de preventiemachine te laten draaien. Second opinions zijn schering en inslag want op tv worden prachtige programma?s gepresenteerd waarin allerlei dure onderzoeken uitsluitsel geven over zeldzame ernstige aandoeningen. De check-up waan levert vooral veel vals positieven die allemaal door de onderzoeksmolen gaan.
In Nederland schat men de jaarlijkse stijging van de zorguitgaven op 4 %, waarvan slechts 1% het gevolg is van de vergrijzing.
De uitgavenstijging van 59 naar 74 miljard Euro tijdens deze kabinetsperiode is sterk ?productgedreven?. De samenleving wordt gemedicaliseerd, de pati?nt denkt mondiger resultaat te halen terwijl vooral de kassa draait voor de zorgleveranciers.
?Zorg? heeft zo voor het eerst in de Nederlandse geschiedenis de hoogste begroting van alle ministeries.
De zorgbijdragen belopen intussen ruim 5000 Euro per inwoner jaarlijks, met een jaarlijkse stijging van de individuele verzekeringspremies van over de honderd euro. Naast de 11,5 miljard euro van de werkgevers legt de overheid er nog vele miljarden belastingsgeld extra bovenop. Niet alleen om de zwaksten en armsten aan een zorgverzekering te helpen.
Voor de psychiater, de fysiotherapeut en de di?tist moet iedereen vanaf 2012 al een forse eigen bijdrage ophoesten.

Primaire en secundaire preventie en de kosten

Vaak hebben politici het bijzonder moeilijk om maatschappelijke problemen aan te pakken, laat staan om een degelijke besluitvorming op de rails te krijgen voor fundamentele problemen.
Bij gebrek aan beters is het dan handig een weinig belangrijk verschijnsel tot groot probleem te promoveren wegens bedreiging van de individuele en/of volksgezondheid. Daarop kan dan een preventiecampagne de angsten bezweren: voorkomen is beter dan genezen.

?Hoe beter onze gezondheid, hoe groter de bemoeienissen. Het bedrijfsleven wil graag verkopen. Politici zoeken steun van het publiek voor hun projecten en om hun cli?nten in een steeds groeiende ambtenarij te onderhouden. Deze groeiende ambtenarij moet de zin van haar bestaan bewijzen. De wetenschappelijke industrie (vroeger universiteiten genoemd) jaagt op onderzoeksfondsen. De media zoeken lezers en kijkers. Er is nauwelijks iemand die er belang bij heeft om de indrukwekkende bemoeizucht met je gezondheid wat te temperen. Deze bemoeienissen worden vaak verkocht met het geduldige motto ?preventie?. Preventie is ontzaglijk succesvol geweest. ?Preventie? betekende echter de strijd tegen infectieziekten, door algemene regels van hygi?ne, door betere woningen, vaccinatieprogramma?s en soms actieve opsporing.Primaire preventie betekent het voorkomen van ziekte. Het kan tegenwoordig echter ook betekenen: maak de mensen bang. Maak de mensen bezorgd, zodat ze je diensten, ideologie?n of producten kopen. Er is een hele adviesindustrie gegroeid, doorgaans meer handelend op basis van wanen dan wijsheid. Secundaire preventie betekent het tijdig opsporen en behandelen van ziekte. Het betekent tegenwoordig ook ?praat de mensen een ziekte aan?. Jaag de mensen de stuipen op het lijf tijdens een ?gratis? screening en genees ze van een ziekte die ze niet hebben. Succes gegarandeerd: mensen die iets mankeren, hebben de beste prognose, en genezen pati?nten blijven je eeuwig dankbaar.? (Bonneux, id.161)
Het draaiboek van de ?levensgevaarlijke? varkens-, Mexicaanse en Spaanse griep-pandemie?n van de laatste jaren was hiervan ook een verschrikkelijk duur voorbeeld.

Vettaksen of suikerlasten?

In spagaat tussen het politieke werktuig van preventie en uit de pan swingende kosten in tijden van economische en budgettaire nood, dient daarom op een verstandige manier gesneden te worden in dit soort angstbudgetten.
Dat doe je niet door vettaksen te promoten.
Na het ontvetten van de Hongaren worden nu ook de Denen bijgesneden. De natte droom voor politici en farmaceutisch begeleide wetenschappers neigt zo naar een nakende nachtmerrie.
Overgewicht zou veroorzaakt worden door vet te eten – wat overigens door belangrijke epidemiologische studies en historische analyses wordt tegengesproken.
Maar voedsel is niet zoiets als tabak, autorijden dan wel alcohol innemen. Voeding is eerder zoals water, warmte, wonen, adem en aanrakingen een primaire levensbehoefte. Wie die behoeftes misbruikt door waardeloze en gevaarlijke di?ten en voedingswaren te produceren en op te dringen, door de terreur van de gezondheidsboodschappen die op twijfelachtige vetmijdende premissen gebaseerd zijn, dient eerder zelf zeer fors belast te worden.
Steeds meer onderzoek wijst in de richting van het toenemende suikergebruik als een veel belangrijkere oorzaak van overgewicht. Tussen 1750 en 1800 at de hele wereldbevolking gemiddeld ??n kilo suiker per jaar. In 1910 was dit reeds opgelopen tot negen kilo. In 2005 werd gemiddeld 25 kilogram suiker- een halve kilo per week per persoon – geconsumeerd vooral in de westerse wereld. ?Ooit was suiker een geneesmiddel, nadien een luxeproduct en intussen een ziekmakend gif?, aldus Ulbe Bosma van het Internationale Instituut voor Sociale Geschiedenis te Amsterdam.

Dure angsten voor de dood

Nog een pijnlijk dramatisch gevolg van een ontspoorde gelijke-kansen-ideologie die kampt met de angst voor discriminatie is het ontnemen van een rustige dood.
In Nederland – en gewis ook in Belgi? – worden al te vaak mensen op hoge leeftijd of in een terminale levensfase met grote inzet en vertoon gereanimeerd.
Buren, omstaanders of familie willen liever een stervensproces uit hun omgeving bannen en bellen steevast ?112?. Een ervaren Nederlandse ambulancehulpverlener Erik van Engelen schreef hierover in het vakblad Medisch Contact een opmerkelijke bijdrage die voor artsen en andere hulpverleners zeer herkenbaar was.
Enkele jaren geleden werd hij in de nacht naar een man geroepen van in de tachtig met een hartstilstand. Toen ze de ambulance parkeerden, stonden er zes wagens voor de deur: twee ambulances, vier politieauto?s, en de huisarts. Terwijl de zoon de hulpverleners probeerde uit te leggen dat het voor zijn vader allemaal niet meer hoefde, dat hij al zoveel aandoeningen had en dat hij sinds het overlijden van zijn vrouw klaar was met zijn leven, kreeg het reanimatieteam zijn hart weer op gang. ?Met spoed werd een hoogwerker besteld om hem midden in de nacht uit het raam te takelen. Al reanimerend zijn ze in het brandweerbakje het raam uitgegaan. Buiten stond het zwart van de mensen.? De man overleed alsnog op de spoedeisende hulp van het ziekenhuis vol slangen en apparatuur.

Zodra 112 eenmaal is gebeld, is er geen weg terug. ?Als wij een oproep krijgen, en we komen binnen, dan m?eten wij handelen volgens protocol. We zijn daar gevraagd om te helpen, dus dat doen we. Dan gaan we hartmassage toepassen, beademen, elektroden plakken, ?shocken?, en als er hartactiviteit is, gaat hij naar de Spoedeisende Hulp. Op dat moment is er geen tijd om je af te vragen: wil meneer dit wel?? Rustig in huiselijke kring overlijden is er dan niet meer bij. ?Ik twijfel aan het nut van reanimeren bij deze pati?nten. Bovendien bezorgen we hun een ongewisse toekomst. ?ls mensen het al overleven, dan komen ze er bijna nooit beter uit. Vergis je niet: de meeste reanimaties mislukken. Pati?nten zijn vaak oud. De meeste mensen hebben een totaal verkeerd beeld van de impact van reanimatie. Alleen bij een zogenoemde niet-reanimeren-penning of een schriftelijke verklaring wordt niet ingegrepen. Maar die penning heb ik in twaalf jaar op de ambulance nog nooit gezien?, zegt Van Engelen. ?Ook heb ik zelden een huisarts meegemaakt die ernaast stond en zei: stop er maar mee. De makkelijkste weg is doorverwijzen. ?Bijna altijd treffen we niet de eigen huisarts maar iemand van de huisartsenpost, die de pati?nt niet goed kent. Bovendien zijn ze terecht bang voor juridische consequenties. Zij zitten natuurlijk ook in een spagaat.?

De Engelse huisarts Michael Fitzpatrick formuleert het haarscherp in ?The Tyranny of Health, doctors and the regulation of lifestyle?: ?Dit betekent het heersen van de biologische gebodsbepalingen over de verlangens van de menselijke geest. Het biedt de staat, via dokters en andere gezondheidsprofessionals, mechanismen om zijn autoriteit over de levens van iedere individuele burger uit te breiden en daardoor over heel de maatschappij.?