?Als artsen ons aanbevelen om een dieet te volgen en te sporten, dan nemen we hun goede raad ter harte, al lukt het ons maar zelden om die discipline lang vol te houden. We zijn nu eenmaal mateloze wezens die meer willen genieten dan goed voor ons is. In tegenstelling tot andere zoogdieren, die blijkbaar geen hogere genotsvormen kennen, hebben wij de neiging om voortdurend onze natuurlijke grenzen te overschrijden, op zoek naar een zin in ons bestaan.? Peter Venmans, Het derde deel van de ziel – Over thymos. 

Na de feesten van het einde en het nieuwe begin en hero?sche twistgeschriften over wat nu precies wetenschappelijk is en wat allemaal zonder waarheidspredicaat afgevoerd moet worden, kan het geen verrassing zijn dat een filosoof korte metten maakt met de zoveelste reeks goede voornemens die nog voor het einde van deze maand zullen sneuvelen.
En dan kwam er nog een wetenschappelijk artikel uit The New England Journal of Medicine bovenop waaruit blijkt dat laagcalorische di?ten op termijn een gestage kiloklim triggeren omdat allerlei hormonen aangepord worden die een zoveelste uithongering van ons geteisterde lijf moeten vermijden.

Jojo met Joschka

Een fascinerend voorbeeld van dit jojo-effect was de ?groene? Duitse minister van buitenlandse zaken Joschka Fischer. Deze zoon van een Hongaarse slager hield er in de nationale politiek een Bourgondische levensstijl op na. Als vice bondskanselier deed hij een gooi naar nog grotere populariteit door een alcoholvrij crashdieet te volgen gepaard aan dagelijks joggen. De maandelijkse confrontatie met zijn even zwaarwichtige politieke opponent, Helmut Kohl, in de Bundestag gaf hem vleugels terwijl Kohl nauwelijks nog rechtop kwam, oog in oog met Fischers gewichtsverlies. Hij verloor op een jaar ruim 35 kg en liep de marathon van New York in 2001. Zijn boek ?Veertig kilo later? werd een bestseller.

Inmiddels zit Herr Fischer weer beter dan ooit in het vlees.

Op langere termijn gaat het niet om crash-di?ten of andere wonder-di?ten.
Ook de slachtoffers van?bariatrische heelkunde met verkleinde magen en versleutelde spijsverteringssystemen blijken na tien jaar of vroeger hun vaak spectaculair gewichtsverlies weer te hebben terugverdiend.

Overlevers

Wij stammen immers af van de overlevers van de grote hongersnoden die de evolutie van onze voorouders teisterden. Ons lijf is geprogrammeerd op een optimaal energieverbruik en bij tekorten (al dan niet kunstmatig opgewekt) worden al onze erfelijke overlevingsmechanismen op gang getrokken. Eens gerodeerd blijven die stand-by om iedere hongeraanval te pareren.

?Ongelooflijk dokter, ik eet minder dan bij alle vorige di?ten en toch word ik dik van ademen – Ik weet er alles van mevrouw, strenge di?ten maken het op termijn alleen maar erger?.

Het wordt dus wachten op antihormonen en andere farmaceutische alchemie om die overlevingstechnieken te omzeilen en onze hongermodulatie te misleiden. In afwachting is er een weinig hoop: matigen, vari?ren en bewegen, en vooral een genoeglijke verslaving kweken.
We deden het reeds gretig en volhoudend met tabak, alcohol, vet en suiker. Niet iedereen was er even goed in. Laat staan in het stoppen van die verslavingen. En de moeilijkste van alle blijkt die van het eten.

Ademen kan zonder nicotine, drinken kan zonder alcohol maar afvallen kan niet zonder eten. Zeker niet in snelle en onzekere tijden waar frustraties vaak tot verslaving leiden, waar existenti?le leegte gretig gevuld wordt met lekkers en zoet.

Verslaven en bewegen

Bewegen helpt verbranden en bij verstandige technieken die overbelasting vermijden, kan de eigen endorfineproductie een verslavend genot bezorgen. Andere voedselmijdende verslavingen helpen ook, maar de vraag is of je daar op langere termijn meer baat bij zal hebben. Roken, opwekkende drugs, opiaten en alcohol helpen bij afvallen, maar veroorzaken vaak erg veel andere ellende.
Het wordt dus zoeken naar een heerlijke passie als verslaving. Bewust eten bijvoorbeeld om ons brein te misleiden met fijne vetten en eiwitten maar zonder suiker.

?We moeten dus niet de illusie koesteren dat we met onze rede soevereine meesters zijn over ons lichaam. Een verstandig mens beseft dat de kracht van zijn verstand beperkt is en probeert zichzelf om de tuin te leiden door gezonde en gelukkig makende verslavingen te ontwikkelen in plaats van schadelijke.
Wat alle ware sporters je zullen vertellen, is dat al die tegennatuurlijke inspanningen onmogelijk zijn zonder een stevige dosis fanatisme. Het gaat nooit alleen om gezondheid ? dat is maar een rationalisering – maar om de passie van het sporten zelf die je in haar greep heeft.? (Peter Venmans, Over thymos).