Van de 75 miljard euro die in Nederland jaarlijks aan gezondheidszorg besteed wordt, gaat 60 procent naar de medische zorg en 40 procent naar verpleegzorg.
Aan het huidige tempo zal een gemiddeld huishouden dat vandaag een vijfde besteedt aan zorgkosten in 2040 de helft van het inkomen moeten offeren.
Deze vraatzucht in de zorg kan zo niet verder en dus deed de minister alvast via het tv-programma een warme oproep voor idee?n: de basiszorg kost nu 33 miljard en moet op jaarbasis met anderhalf miljard krimpen. De overige zorg blijft individueel te verzekeren.
Telkens een bezuinigingsvoorstel uitlekt vanwege het ministerie of het College voor Zorgverzekeringen (CVZ) start een mediaprocessie van geweeklaag en geknars der tanden vanuit de betrokken sector en worden de lobbyisten in stelling gebracht.

Toen de plannen van CVZ uitlekten om de vergoeding in het basispakket voor psychiatrische aandoeningen te schrappen, reageerde de geestelijke gezondheidszorg laconiek. Het conceptadvies was duidelijk geschreven door mensen achter een CVZ-bureau die geen idee hebben van psychiatrie.
Vorig jaar werd overwogen om dure medicatie voor zeer zeldzame aandoeningen te schrappen (tot 800.000 euro per jaar voor individuele medicatie met onduidelijke effecten bij de ziekte van Pompe en Fabry) . De lobbygroep kreeg ruim gehoor in de landelijke pers en het plan verdween schielijk.

Twee jaar geleden opteerde ministers Schippers nog voor kostenbesparing door meer marktwerking in de zorg en scherpe concurrentie tussen huisartsen en specialisten. Intussen is ze de wanhoop voorbij en kwam de liberale minister – die als een der weinigen in het huidige kabinet een tweede termijn doet – met een nieuw lumineus idee: de zorgsector krijgt een half jaar om effici?nte bezuinigingsvoorstellen uit te werken. Indien na die termijn de oogst te schraal is, zet de regering zelf de bijl in de zorg.

Een eerste tip kreeg de minister vorig jaar reeds. Maar daar had de liberale excellentie geen oren naar.
Driekwart van de Nederlandse artsen en medische studenten zien de afschaffing van de marktwerking in de zorg als een belangrijk middel tot betere zorg aan lagere kost, aldus 86% van de huisartsen en 69% van de specialisten.

Daarnaast kunnen de onverzadigbare preventie campagnes afgeblazen worden. Zij genereren – doorgaans overbodige – forse kosten aan geld en leed.
Armlastige ziekenhuizen die door slecht maar duur management in de problemen komen, verzinnen gerichte preventieve onderzoeken. Zo puren ze uit hun pati?ntenbestand eenieder boven de 50 jaar die ooit een botbreuk heeft gehad. Deze mensen krijgen dan rechtstreeks een uitnodiging voor een dexascan – botdichtheidsmeting: ?Indien de arts het, naar aanleiding van de uitslag van de dexascan, nodig vindt, wordt er aansluitend bloedonderzoek verricht en aanvullende foto?s van de wervelkolom gemaakt. Mocht er inderdaad sprake zijn van osteoporose, dan bestaan er tegenwoordig medicijnen welke de kans op een nieuwe fractuur in de toekomst aanzienlijk verkleinen. Wij verzoeken u een afspraak te maken en contact op te nemen…?
Wie al dan niet in overleg met de huisarts daarop niet wenst in te gaan, krijgt een nieuw schrijven waarbij het verzoek nog eens ?met klem? herhaald wordt: kassa!

Tien jaar geleden werden met eenzelfde osteoporosescan menig burgemeester en schepen in Vlaamse gemeenten gelukkig gemaakt. Een farmaceutische firma die dure medicijnen tegen botontkalking in de markt probeerde te zetten, stuurde geheel gratis uitnodigingen rond met de gemeentelijke hoofding en ondertekend door de burgemeester en bevoegde schepen aan alle vrouwen boven de 50 jaar. In de lokale sportzaal werden de metingen verricht. Bij vermoeden van broze botten werden de huisartsen verblijd met een consult voor verder onderzoek…

Waarlijk een briljante vondst: vrouwen in de middenleeftijd en lokale politici voelden zich eindelijk nog eens gewaardeerd, ook wederzijds. De commercie van medici, paramedici en farmaceuten kreeg een boost. Iedereen gelukkig toch?

Ivan Illich wist in 1976 duidelijk te maken dat naast een aanvankelijke verbetering van leefomstandigheden bij een medisch-technische evolutie grotere afhankelijkheid van artsen ontstaat die dure kunsten bedrijven. De gezondheidsindustrie verdient miljoenen klanten door hen vooral van de onmisbaarheid van producten en diensten te overtuigen.
Gewiekste politici surfen graag mee in het zog van die zorg.

Graag beken ik dat het bij mij als huisarts en politicus ook lang geduurd heeft eer ik de precieze mechanismen van preventie als angstgenerator begon te snappen. En nog langer duurde het eer ik mijn eigen woord en daad als huisarts en politicus daaraan durfde te spiegelen.

Je moet al zeer wijs of hardvochtig zijn om niet ieder mens alle zorg te gunnen. Vaak is ?alle mogelijke en allerbeste zorg? het begin van een eindeloze lijdensweg. Beter is peilen naar de wensen van redelijke mensen dan naar uitputtende diagnostische en therapeutische mogelijkheden.

Je moet al zeer wijs of doortrapt zijn om het gelijkheidsbeginsel onderuit te halen en mensen te behoeden voor de medische mallemolen: ?Ik heb toch ook recht op alle zorg, dokter. Ik ben ervoor verzekerd!? Op dit mechanisme teert de angstregie van mediareclame voor medische, chirurgische en farmaceutische wonderen.
Je moet al zeer wijs of ervaren zijn om beter te genezen dan te voorkomen.
Behandel zieken en laat gezonden met rust.

Behoeden en bescherming beloven was en blijft een strategische topper voor religieuze, politieke, economische en medische belangengroepen.
Wie angst kan zaaien, weet zijn oogst immers vruchtbaar.
Intensieve veeteelt (ook van en bij mensen) is een goeie bodem voor snel uitbreidende epidemische ziektes. Bij dicht op elkaar levende dieren staan hygi?ne met schoon drinkwater, afvalverwerking, gevarieerde voeding, veilige werkomgeving en stressbeperking voor zinvolle preventie. Soms kunnen vaccinaties helpen tegen levensbedreigende virale en bacteri?le aandoeningen.

Maar door het beroep op het gelijkheidsbeginsel kan dit escaleren tot een pijnlijk dure en hilarische heisa zoals tijdens de ?pandemie? van de Mexicaanse griep waarvoor Nederland 32 miljoen vaccins heeft besteld, betaald en nadien voor tweederde vernietigd.
Het actief veralgemenen van elke preventieve strategie helpt de potenti?le pati?nt ?n de gemeenschapskas van de regen in de drop.
Wie het gelijkheidsbeginsel wil veralgemenen ongeacht de individuele situatie, verklaart graag het Mattheus-effect te willen bestrijden. Preventie campagnes richten zich zo op wie niet tot de ruime middenklasse behoort. Wie de weg in de gezondheidszorg reeds kent, consumeert namelijk al meer en beter.
Net zoals ieder mens een potenti?le pati?nt is, vormt iedere bejaarde – ook zonder klachten – een ferme bron van zorgkost. Zelfs wanneer ze hun leven als afgerond beschouwen.
In Vlaanderen wenst 90 procent een waardig levenseinde om pijnlijke en mensonwaardige behandelingen te vermijden. Bij Nederlanders zijn deze cijfers vergelijkbaar. Het massaal propageren van cholesterolverlagers en osteoporosepillen is ongezond en zinloos. Intussen draaien de eindeloze margarinecampagnes met linolzuur uit op een pijnlijke commerci?le grap. Ook al worden die door sommige ziekenfondsen mee gefinancierd, als klanten wervende preventie.

?We have to transform the art of medicine into the science of care? – Ted Kaptchuk.