Het Indische ruimteprogramma kost jaarlijks ruim een miljard Euro. Van de 1,3 miljard Indiërs overleeft twee derde op minder dan anderhalve Euro per dag. India heeft het hoogste aantal ondervoede burgers ter wereld: 260 miljoen mensen. Binnen India’s aardse ruimte heerst een schrijnend gebrek aan basale infrastructuur zoals toiletten en riolering, drinkwater-, landbouw-, onderwijs- en gezondheidsvoorzieningen. En toch laaft de politieke en economische elite van India zich gulzig aan de wedijver met buurland China en de andere grootmachten in de wereld.

Het herinnert ook mij aan vroeger toen het leed van de wereld onze jeugd betrad. Missionarissen en reizigers – al dan niet naar het einde van de nacht – brachten verschrikkelijke verhalen om onze solidariteit te stimuleren. Het onrecht en lijden dat langs het tv scherm onze aandacht opeiste, deed de rest. Zoveel leed diende gelenigd – was het niet met broederlijk Delen en de 11.11.11- campagnes dan waren het wel lokale initiatieven op Vlaamse kermissen.

Halfweg de jaren ’70 werd omstandig bewezen dat hulp aan derde wereldlanden niets blijvend ten goede opleverde. Dus werden er structurele paternalistische projecten gelanceerd want de beste manier om een hongerige te helpen was hem te leren vissen en haar te leren naaien en zaaien.
Sinds 1966 werd in België met jaarlijkse regelmaat beroep gedaan op ons geweten: aanvankelijk onder het thema honger en voedsel. Daarna honger en kennis. Nadien nog honger en werk. Nog later werd ons schuldgevoel opgepookt met slogans als ‘Hún toekomst hangt af van úw keuze’.
Vanaf de vroege jaren ’80 werd rekening gehouden met de ideologische switch: ‘11.11.11 respecteert de mensen – niet de macht’. Later bleef het patroon wisselend: honger, water, waterbehandeling – tegen de vrijhandel, geen voedselexport naar het zuiden om de boeren daar een kans te geven. Recenter de angst voor een klimaatverandering en het statuut van werknemers in derde wereldlanden.
Voor de komende twee jaar inspireren de PR jongens en meisjes van ‘11.11.11’ tot: ‘Ik kook van woede – er is genoeg voedsel en toch is er honger’.

Intussen weten we dat vijftig jaar ontwikkelingshulp veel ellende heeft veroorzaakt bij de uitverkoren begunstigden.
Na de onafhankelijkheidsgolf was de infrastructuur van menig oud-kolonie binnen een paar decennia helemaal opgesoupeerd, behoudens de medische voorzieningen. Bij de vernietiging van de oude clan- en machtsverhoudingen en het verbrokkelen van de economische structuur bleef westerse medische kennis en goedkoop importvoedsel zorgen voor een demografische ‘youth bulge’. Bevolkingscijfers schoten in de hoogte en leidden tot oorlogen en massaslachtingen. Wapens werden gekocht dankzij westerse ontwikkelingshulp die andere noden lenigde.
Volhardende optimisten mogen dan zeggen dat wie de jeugd heeft ook de toekomst bezit, de vraag blijft wie bijvoorbeeld de 108 miljoen Afrikaanse schoolkinderen in het volgende decennium gaat onderwijzen.
De oorlog in Mali is een recent voorbeeld, elders in Afrika is het nauwelijks beter. In Kenia werden vruchtbare gronden ontwikkeld tot geïrrigeerde plantages. Bloemen en groenten voor de export brengen flink wat zaad in het bakje bij een rivaliserende stam van boerenclans. De nomadische veehouders werden met bloedig geweld verdreven naar verre schrale gronden.

Reeds eind jaren ’60 van de vorige eeuw omschreef de Engels-Hongaarse ontwikkelingseconoom Peter Thomas Bauer (Equality, the Third World and Economic Delusion) ontwikkelingshulp als een ‘belasting voor arme mensen in rijke landen ten gunste van rijke mensen in arme landen’.
Bauer verzette zich tegen de theorie dat het Marshall plan voor West-Europa na de verwoestingen van de tweede wereldoorlog in arme landen elders in de wereld een vergelijkbaar effect zou hebben. Geld pompen in onderontwikkelde landen was volgens hem te vergelijken met de tienduizenden dollars steun per hoofd die de Amerikaanse regering aan Indianen in reservaten gaf. Ze zonken alleen maar verder weg in de ellende.
Ontwikkelingshulp werd gedragen door Westerse schuldgevoelens. Door ongelijke handel, uitbuiting van grondstoffen en arbeidskrachten is het Westen in die perceptie verantwoordelijk voor de armoede in de Derde Wereld.
De Zambiaanse econome Dambisa Moyo shockeerde in 2009 de wereld met haar boek ‘Dead Aid: Why Aid is Not Working and How There is a Better Way For Africa’: het is precies al die ontwikkelingshulp die Afrika arm houdt.
In werkelijkheid plunderen machthebbers de staatskas die met ontwikkelingsgeld gevuld wordt. Hulp leidt tot corruptie, bureaucratie en inflatie, luiheid en inertie. Dankzij buitenlandse steun hoeven regeringen zich niks aan te trekken van hun volk. Hulp schaadt de export en ondermijnt de groei.

Naarmate de ongelijkheid in de wereld toeneemt, groeit de non-profitsector gestaag: + 25 % van 2001 tot 2011, sneller dan eender welke bedrijfssector of overheid. Liefdadigheid is uitgegroeid tot het vehikel om het geweten wit te wassen.
Vele – ook goedbedoelende – solidariteitskoelies zijn verbijsterd over de puur economische op winst gerichte interventie van de Chinese Volksrepubliek die half Afrika op gang lijkt te brengen. De brute wetten van het rauwe socialisme in één land bieden ongekende kansen voor Afrikanen die zich schikken naar het Chinese principe van het ‘Wederzijds Voordeel’.
Solidariteit, broederlijkheid, gelijkheid – laat staan vrijheid – zijn totaal vreemd aan het handelsvocabularium van Chinezen en Afrikanen.
Het Verlichte Westen blijft moreel verweesd achter. En wij niet minder.

‘De liefdadigheidsindustrie, zoals ik ze ken, noem ik ‘filantropisch kolonialisme’. (...) Bijna elke keer dat iemand zich beter voelt door goed te doen, wordt iemand aan de andere kant van de wereld (of de straat) verder vastgezet. Vaak hadden de resultaten van onze beslissingen onbedoelde gevolgen: de verdeling van condooms in een hoerenbuurt om aids tegen te gaan resulteerde in een hogere prijs voor onveilige seks.’ Peter Buffett (zoon van Warren en co voorzitter van NoVo Foundation)