UN DIMANCHE A KIGALI

Robert Favreau heeft de bestseller van Gil Courtemanche verfilmd waarin deze een verhaal van menselijke verhoudingen situeert in een prachtig groen landschap van duizend heuvels, een schitterend hotel, mooie mensen en dieren, tijdens de Rwandese genocide in april 1994. In het Nederlands is dit boek verschenen als 'Een zondag aan het zwembad in Kigali'. Vertaald door Manik Sarkar, De Bezige Bij, Amsterdam.

Bernard Valcourt (Luc Picard) journalist en documentairemaker uit Québec, wordt naar Rwanda gestuurd om er een reportage te maken over de aidsepidemie in het land. Tijdens zijn verblijf valt hij voor Gentille (Fatou N’Diaye), serveerster in het Hà?tel des Milles Collines en zij voor hem. Gentille is de dochter van een Hutu vader en een Tutsimoeder, en bijaldien een 'sprinkhaan die moet vermorzeld worden'.

Het verhaal speelt zich af wanneer de spanningen in Rwanda razendsnel stijgen en de genocide wordt voorbereid. Courtemanche weet in zijn bijna kinderlijk liefdesverhaal een fors contrast te scheppen met de onvoorstelbare gruwelen van de genocide die onder het oog van de internationale hulporganisaties en de tot machteloosheid gedwongen UN troepen plaatshebben. In een heen en weer met flash backs uit Sabena Hà?tel des Milles Collines krijg je de zoektocht van Valcourt naar het lot van zijn geliefde voorzichtig gedoseerd toegediend. In zijn twijfel tussen een rol als journalist-getuige en het besef dat hij met zijn geliefde moet vluchten laat hij de laatste kansen voorbijgaan en wordt zij door zijn vroegere Hutu filmploeg uit het laatste UN konvooi geplukt. Wanneer hij drie maanden later terugkomt wil niemand hem over haar lot vertellen.
Toch vindt hij haar terug in een schuur bij haar uitgebrande ouderlijke woning. Pas dan kan hij zijn belofte aan haar en haar vader nakomen. Hij brengt haar met zijn eigen handen naar een plaats waar geen racisme is tussen Hutu en Tutsi, tussen blank en zwart, tussen rijk en arm. Hij is uiteindelijk zijn woord gestand ondanks onnoemelijke pijn en verdriet.
Lokale, nationale, regionale, internationale en zelfs religieuze belangen werkten mee aan deze met handenarbeid bedreven genocide van een miljoen mensen, of ze deden nauwelijks iets om dit te stoppen.
De omvang en de aard van de gruwelen zijn nauwelijks voorstelbaar. Volgens Courtemanche was het handwerk bij ontstentenis van voldoende know how en materiaal om gaskamers te installeren.
Misschien is het bijna naà?eve verhaal van liefde en verlangen wel de enige manier om dergelijke beestachtigheden te tonen: 'U vergeleek ons met dieren, wel wij tonen hier dat we mensen zijn!', antwoordt een van de slachters aan de verbijsterde journalist.

LA COULEUR DU SACRIFICE

Aan het woord zijn hoogbejaarde Noord-Afrikaanse oud-strijders, soldaten uit de vroegere koloniën, die vaak tegen hun wil gerekruteerd werden om in het Franse leger te dienen tijdens WO II. Ze werden noch in de geschiedenisboeken vermeld, noch in de verf gezet tijdens de grootse herdenkingen van 2005, al waren zij het vaak die als kanonnenvlees in de eerste linies mochten vechten. Zo hielden ze ondermeer de Duitse tanks een poos tegen bij Gembloers.
In La Couleur du Sacrifice proberen ze deze verborgen bladzijden uit de Franse geschiedenis in de schijnwerpers te zetten, en getuigen ze over de schandalige wijze waarop ze door de Franse staat genegeerd worden. Een oude man bijt op zijn lip, een traan glijdt over zijn wang en prevelt: '?Ik hou van Frankrijk maar Frankrijk houdt niet van ons!'?
Schrijnend is de manier waarop Frankrijk deze bejaarde Afrikanen en Maghrebijnen in bejaardenpakhuizen stapelt omdat ze geen pensioen krijgen als ze in hun land van herkomst bij hun familie blijven wonen.
De onafhankelijkheid van de kolonies hield in dat deze oudstrijders al hun Franse rechten moesten laten varen, of terugkeren naar Frankrijk. Vaak is het oudstrijderspensioen van opa de belangrijkste bron van inkomsten voor een hele familie.
En toch blijkt uit historische bronnenonderzoek dat de 3-400.000 koloniale soldaten de enige substantiële legermacht was waarop de Franse generaal De Gaulle kon steunen om Parijs binnen te trekken.
Frankrijk is nooit klaar geraakt met dit verleden. Sommige historici beweren zelfs dat de houding van Frankrijk tegenover zijn oud-soldaten mee aan de basis ligt voor de houding tegenover alle Noord '? Afrikanen die hierop reageren in de banlieues van de grote steden: niet willen weten van het verleden en geen toekomst willen bieden aan de overlevenden of hun nakomelingen.