Voor de sp.a roadshow waarbij de nazaten van de zelfverklaarde erflaters de leegloop moeten keren – elders heet dit ‘hoe de oude ratten het zinkende schip nog tijdig verlaten’ – is een deugdelijke vrijmoedige reflectie over macht en sociaal-democratie nodig.
Eerder dan het vergeefse snoeren van de mond van dissidente stemmen met verkooppraatjes en communicatietruuks met de laatste centen.
Dat soort ‘yes, we can’ levert ook alleen maar veel geblaat en weinig wol.

De Nederlandse politicoloog Jos de Beus heeft ook voor Belgische politici en bezorgde burgers in Vrij Nederland een schitterend beknopte en verhelderende hypothese geformuleerd: ' Politieke partijen worden campagnepartijen.'

Vrij Nederland, De Hypothese, 08112008, p.21

Door Maurits Martijn.

' De tijd van de traditionele volkspartij is voorbij. De massale
achterban van trouwe leden, bezoekers van afdelingsvergaderingen en
gelovige lezers van propagandamateriaal bestaat niet meer. In de
politicologie zijn twee scholen te onderscheiden die over de opvolger
van de volkspartij speculeren: de ene voorspelt een Oost-Europees
model van vertegenwoordiging, de andere voorziet Amerikanisering.

Volgens de eerste visie verandert de volkspartij uit de twintigste
eeuw in een kartelpartij: een club politici die deel uitmaakt van het
overheidsapparaat, banen en subsidies verdeelt met andere
kartelpartijen en nieuwe partijen uitsluit. Partijleiders beperken de
onderlinge rivaliteit door geheime afspraken te maken. Het cordon
sanitaire in Frankrijk en België tegen regeermacht van radicaal
rechtse partijen wordt als het beste bewijs van de kartelpartij-
hypothese beschouwd.

De andere visie '? veramerikanisering '? voorspelt de bloei van
campagnepartijen. Dat zijn geprofessionaliseerde organisaties
bestaande uit politieke vertegenwoordigers, sponsoren, vrijwilligers
en deskundigen, zoals media-adviseurs. De worteling in het
verenigingsleven is vervangen door een journalistiek netwerk en het
web. Transparante communicatie, zoals partijpolitieke
overheidsvoorlichting, is het devies. De oude wereldbeschouwing maakt
plaats voor een ideologie die verbonden is met het levensverhaal van
de leider. Socialisme wordt Blairisme. De verweving van het
verkiezingsprogramma met de autobiografie van de authentieke leider
zie je bij Berlusconi, Fortuyn, Obama, Schwarzenegger.

Ik verwerp de kartelpartij-hypothese en probeer die van de
campagnepartij te bewijzen. Een coalitie van kartelpartijen is
instabiel: Paars 2 presteerde veel minder dan Paars 1.

Bovendien wekt regentenpolitiek succesrijke antipolitiek van
populisten op. De campagnepartij sluit veel beter aan bij trends als
individualisering, de openbaarheid van internet, commercialisering en
schaalvergroting. De politieke partij van de toekomst kan de
legitimiteit van haar beleid niet meer ontlenen aan een mandaat bij
vorige verkiezingen of verantwoording bij volgende verkiezingen.
Daarom is het beleid maken achter de schermen helemaal vervlochten met
het streven naar populariteit. En hebben partijen die een tweede
regeertermijn afdwingen, niks aan het amateurisme van de partijleden.
Wat ze nodig hebben, is een imago van echtheid van de leider, kapitaal
voor televisiespotjes en het inhuren van experts in communicatie en
verkiezingsonderzoek en toegang tot het nieuws, en dat alles onder
strakke regie van de leider en diens vertrouwelingen. Berlusconi bezit
de omroep en Sarkozy is bevriend met alle mediamagnaten. De verdienste
van Obama's campagne is dat hij de heerschappij van de Republikeinse
campagnemachine heeft doorbroken en met haar eigen trucs heft
teruggedrongen.

Als politicoloog zeg ik: de volkspartij is dood, leve de
campagnepartij. Als burger met een sociaaldemocratische overtuiging
bevorder ik dat het beste van de volkspartij '? een ontmoetingsplaats
van alle rangen en standen – overeind blijft en gekoppeld wordt aan
het beste van de campagnepartij: een voortdurende belangstelling voor
de leefwereld van een publiek van gewone kiezers. '