Durven reflecteren over je eigen mening in een veranderende wereld
Gesprek met Jan Van Duppen

het vrije woord, driemaandelijkse uitgave van de humanistisch-vrijzinninge vereniging vzw 3/2009
p. 34-38

Bj?rn Siffer

Het grootste compliment dat je Jan Van Duppen kan maken na een gesprek van twee uur, is dat hij een onvervalste intellectueel is. Dat is hij echt. Vanuit een zeer brede culturele bagage verdedigt hij niet alleen theoretisch, maar ook in de praktijk de universele waarden die onze samenleving dragen en draaglijk maken. Zijn idee?n zijn soms controversieel, maar steeds ongemeen boeiend. Een gesprek over de malaise van links, over integratie, over Sloterdijk en Dalrymple, over de rol van de intellectuelen en over de vrijzinnige beweging.

Bij de voorbereiding van dit interview werd ik getipt dat je nogal hoog oploopt met Peter Sloterdijk. Wat betekent hij voor jou?

Ik denk dat Sloterdijk een belangrijk denker is. Van toen zijn ?Kritiek van de Cynische Rede? verscheen, ben ik hem blijven lezen. Ik herkende in zijn benadering van Diogenes van Sinope de onafhankelijke opstelling die macht en maatschappelijke verhoudingen uitdaagt en in vraag blijft stellen. Uiteraard heeft Sloterdijk veel bij Nietzsche gehaald, maar een naslagwerk als ?Sferen? is ronduit schitterend. Ook ?Het Kristalpaleis?, waarin hij de hypochondrie van het bevoorrechte Westen analyseert dat als in glazen serres zit te wachten tot de barbaren komen. In ?Woede en Tijd? beschrijft hij, Marx parodi?rend, het ‘woede-kapitaal’ waarmee speculanten in toorn onmetelijke gevechten aangaan, zolang ze bij hun volgelingen de gevoelens van verongelijktheid, jaloezie, rancune, naijver voldoende kunnen oppoken. Toch een zeer actueel thema in ondermeer de islamitische wereld.

Op het opiniestuk dat Rik Pinxten en ikzelf schreven aangaande het hoofddoekdebat, kregen we een reactie van Kitty Roggeman, voorzitster van het Vrouwen Overleg Komittee (VOK) en Baas Over Eigen Hoofd (BOEH!), waarin ze stelt dat vrijzinnigen vandaag zouden moeten pleiten voor hoofddoeken, omdat we ten tijde van de abortusdebatten pleitten voor Baas in Eigen Buik.
Ik vind die reactie onzinnig. Er zijn wel meer van die oudere feministen en PVDA-militanten die zich haasten om, hand in hand met de imam, die mondige moslima?s hartelijk te gaan feliciteren. Niet in staat zijn het onderscheid te maken tussen enerzijds de interne afspraken binnen een openbare, neutrale school en anderzijds het recht op vrije meningsuiting, vind ik eng. Toen ik in de Rijksnormaalschool in Lier op internaat was, mochten we geen enkel teken van religieuze of politieke overtuiging dragen. Een sticker van Amada op je boekentas, Blauwvoetvaantjes of Fakkeltjes werden binnen de school verboden. Binnen een openbare, neutrale school heeft iedereen de plicht de ander te respecteren. Het politieke spel speel je op zo?n school binnen de georganiseerde regels en afspraken en niet door anderen onder druk te zetten. Ik geef toe, ik behoorde vroeger ook tot dat soort zelfverklaarde stamboekprogressieven. (cynisch) Maar ik ben een voorstander geworden van een indirecte benadering van de grote maatschappelijke problemen en van het erkennen van het veinzen als het mooiste spel dat er is tussen mensen. Degenen die blijven hameren op eerlijkheid ? zeker in het spel van politiek en maatschappij ? zijn doorgaans manipulerende machtswellustelingen. Ik vind het triest dat er binnen de vrijzinnige progressieve gemeenschap zo?n vergoelijkende houding heerst wanneer de verworven neutraliteit in de openbare ruimte, overheidsorganisaties en openbaar onderwijs betwist wordt door godsdienstige leiders. Dit is een vorm van clich?matig denken van mensen die niet reflecteren over hun eigen mening in een veranderende wereld.

Ik vind het triest dat er binnen de vrijzinnige progressieve gemeenschap zo?n vergoelijkende houding heerst wanneer verworven neutraliteit in de openbare ruimte, overheidsorganisaties en openbaar onderwijs betwist wordt door godsdienstige leiders.

Overigens is het uitermate na?ef te denken dat het laten overwoekeren van de neutraliteit binnen het openbare domein door geloofsuitingen ertoe zal leiden dat die gelovigen ? al dan niet jonge meisjes ? finaal de weldaden van het pluralisme en de vrijheid van meningsuiting zullen leren waarderen. Daar gaat het namelijk helemaal niet om. Wel integendeel, het gaat om machtsdemonstraties van bepaalde religieuze en politieke opvattingen die alle anderen vroeg of laat als des duivels wil uitroeien.

De creativiteit van intellectuelen in/en het publieke debat

U schrijft op een bepaald ogenblik op uw blog: ?Karel Van Miert, een stem tegen de leegheid van de anti-intellectualistische populisten.?
Ik heb kort voor de dood van Karel Van Miert nog een interview met hem gehoord op Radio 1. Hij zei onder meer dat je je maatschappelijke, sociale, intellectuele promotie alleen maar kan realiseren, wanneer je leest en studeert. Mijn klomp breekt dan ook wanneer binnen de sp.a het platte populisme opgeld begint te maken in het nabauwen van Stevaert. De essentie van het socialisme is nochthans altijd volksverheffing geweest. Door lezen en studeren jezelf opwerken, emanciperen en deelnemen aan idee?ndiscussies die anders slechts voor een rijke elite zijn weggelegd. Steve Stevaert maakte van het anti-intellectualisme een ‘running gag’. Zijn hoogste genot bestond er blijkbaar in de eigen onzekerheid, twijfel en rancune uit te leven op al wie las of probeerde te schrijven. Daarin lijkt hij op Mao tijdens de Culturele Revolutie. Wie een bril droeg en gelezen had, werd weggezet als een stinkende intellectueel.

Ik heb de indruk dat de intellectuelen zich in onze samenleving moeilijk staande houden. De Britse socioloog Frank Furedi schreef een boekje met de treffende titel ?Waar zijn de intellectuelen?? Zijn er niet teveel ?intellectuelen?, nu de media iedereen met een mening aan het woord laten, zonder de kwaliteit van die meningen een beetje te wegen. Wat is uw positie in dit vraagstuk?
Er is traditioneel een heel groot verschil tussen de positie van de intellectueel in Europa en in China, waar sinds de ??nmaking van het Rijk van het Midden intellectuelen werden gerekruteerd, opgeleid en ge?xamineerd tot mandarijn. Los van hun maatschappelijke afkomst. Het was hun taak intellectueel werk te verrichten ter bevordering van de centrale macht. Ook vandaag bemannen tienduizenden sociologen, historici, politicologen, demografen, economen de denktanks van de Chinese Communistische Partij. Nochthans is het publieke debat van intellectuelen zo goed als onbestaande. Toen China nog versnipperd was, bestond dat wel, rond Confucius, Mencius, de tao. In Europa was er vanaf de late middeleeuwen en vroege renaissance ook onder intellectuelen een wijdverbreid publiek debat ? voor wie Grieks en Latijn kende. De Chinezen vandaag zijn jaloers op dergelijke systemen. Zij weten dat China in 2030 de machtigste natie ter wereld zal zijn. Maar hoe dat te blijven? Zij kunnen vandaag wel hogesnelheidstreinen aanleggen en reusachtige dammen, irrigatiekanalen en -tunnels, maar het is wel gekopieerd van Japan, Frankrijk en Duitsland. Eens ze zelf de machtigste zijn, kunnen ze niet meer kopi?ren van anderen. En dat lukt nog niet. Ook historisch gezien niet. In China werden belangrijke ontdekkingen gedaan, maar de toepassingen bleven beperkt. Ze vonden het buskruit uit, maar gebruikten dat voor vuurwerk, terwijl een monnik uit Europa er kanonnen mee maakte. De drukkunst legde het af tegen de kalligrafie.
De creativiteit binnen de Europese traditie is v??l groter omwille van het meer democratische publieke karakter. Dat mogen we niet door populisten, vermarkting en commercialisering de nek laten omdraaien. De media hebben daarin ook een grote verantwoordelijkheid. Het gaat volgens mij dus vooral over de teloorgang van het intellectuele debat, niet over een gebrek aan intellectuelen of interessante gespreksonderwerpen.

Het gaat volgens mij dus vooral over de teloorgang van het intellectuele debat, niet over een gebrek aan intellectuelen of interessante gespreksonderwerpen

Ik vrees enkel dat er een maatschappij met twee snelheden groeit. De grote meerderheid, 90%, informeert zich via VRT, VTM en Jim-TV en een minderheid van 10% via Kanaal Z, Knack, enkele kwaliteitskranten of ?websites, organisaties als HVV, enz. Beide groepen communiceren nog nauwelijks met elkaar. Vroeger was het toch de rol van de intellectueel, met Zola als bekendste voorbeeld, om de gewone mensen te bereiken via pamfletten, vrije tribunes in de media, enzovoort?
Daarin ben ik niet zo pessimistisch. Van het populistische anti-intellectualisme hebben we het ergste wel gezien, denk ik. De vraag naar inhoudelijk goed onderbouwde verhalen stijgt, en dan heb ik het niet over goedkoop en doorzichtig gezwets over ?weapons of mass destruction?, ?CO2 footprints?, ?global warming? en de stijging van de zeespiegel, laat staan over de pandemie van een ordinaire varkensgriep.

Akkoord, maar wie leest die artikels en in welke mate hebben ze impact? De volgende dag staan er nieuwe opiniestukken in De Morgen en De Standaard en is onze opinie ?oud nieuws?.
Als je dat goed orkestreert en goede afspraken maakt, kan je wel iets bereiken. Kijk naar de athe?smecampagne van Dawkins in Engeland, die echt wel een debat losweekt. Eerst moet je het thema bepalen en de strategie uitwerken, daaromheen de discussie organiseren, synthetiseren en naar buiten brengen via de media, zoals via jullie radio en televisie. Ik vind die vaak zeer goed, maar er mag wat mij betreft al eens wat explicieter naar buiten getreden worden. Ook de academische wetenschappers hebben een belangrijke taak om zich maatschappelijk te engageren en niet alleen uit te groeien tot specialisten. De net overleden Duits-Britse socioloog en politicus Ralf Dahrendorf zei daarover dat de term ?wetenschapper? aan herdefinitie toe is. De wetenschappers moeten immers optreden als bemiddelaars tussen wetenschap en praktijk. En dus ageren als publieke intellectuelen. Daarbij zijn algemene media nuttiger dan vaktijdschriften. Maar bovenal moeten publieke intellectuelen de contactvrees, die hun optreden in het openbaar belemmert, van zich afzetten.

Hoor ik nu Gramsci, het werken aan een culturele hegemonie?
Gramsci had gelijk. Marx was beperkt, want hij redeneerde via een mechanistisch dialectisch materialisme. Mensen handelen vooral door zelf ontwikkelde illusies of doelstellingen. Dat je plaats in het productieproces je maatschappelijke denken bepaalt, is een onderdeel van een primitief maakbaarheidsgeloof. Het bestaande socialisme met een marxistisch-leninistische ideologie heeft inmiddels zoveel klappen gekregen van de realiteit, dat de meeste mensen wel beter weten. Mao?sten en Stalinisten ? ik was ooit ??n van hen ? weten tenminste dat hun ideologie van het re?le socialisme verschrikkelijke rampen heeft opgeleverd. Kinderen en kleinkinderen van trotskisten, werden de architecten van het Project for a New American Centrury (PNAC), het project van Bush. Alweer een maakbaarheidsideologie die intussen ook pijnlijk heeft gefaald. Vandaag is de belangrijkste adviseur van president Obama David Axelrod, uit de Russisch-joodse familie van Pavel Axelrod, oprichter van de Russische mensjevieken. Honderd jaar na het verlies van de mensjevieken tegen de bolsjewieken in Rusland zijn hun nazaten ideologisch aan de macht in de VS. Als zo?n sociaal-democratisch verhaal wordt gebracht met de nodige vitaliteit en niet door gecorrumpeerde figuren is er nog een toekomst voor.

Als zo?n sociaal-democratisch verhaal wordt gebracht met de nodige vitaliteit en niet door gecorrumpeerde figuren is er nog een toekomst voor.

Europa, de ontzuiling en het lot van de sociaal-democratie
Ik denk dat het bij ons in Vlaanderen afgelopen is met de sociaal-democratie, zeker als sp.a. Ten eerste omdat het plan dat zij politiek verkochten, voor een deel gerealiseerd is. Onder druk van de klassenstrijd heeft het kapitalisme zich in het Westen aangepast, waardoor hier een sociaal-democratisch maatschappijstructuur is ontstaan. Een ontwikkeld kapitalisme had immers ook ontwikkelde arbeiders nodig. Dat was de eerste stap in de emancipatie. De Nederlandse socioloog Willem Schinkel (Universiteit Rotterdam) merkte op dat mei ?68 helemaal niet was wat wij ervan hoopten: vrijheid, blijheid. Mei ?68 bleek eerder het losmaken van de burgers van een kudde die geleid werd door partijen, zuilen, enzomeer. Om optimaal te consumeren moesten de mensen onder die groepsdruk uitkomen. De sociaal-democratie heeft aan dat proces meegeholpen en tot op een zeker niveau was die ontzuiling zeker bevrijdend, ook op vlak van de creativiteit. Maar ze plaatste zichzelf wel in een economische logica die niet sociaal, laat staan democratisch is. Je kan de sociaal-democratische ideologie niet blijven uitvinden. Karel Van Miert heeft een poging gedaan, Steve Stevaert ook, beiden kortstondig succesvol. Maar we kunnen niet om het feit heen dat met socialisten in de regering ons pensioenstelsel in moeilijkheden komt ? ook in Nederland ? en dat duizenden gezinnen hun spaarcenten kwijt zijn omdat ze destijds belegden in een Fortis dat mede dank zij de SP met de ASLK evolueerde naar een puur commerci?le bank. Wat is het antwoord van de socialisten op de financi?le crisis? Tranen en tandengeknars! Ik hecht veel belang aan de theorie van de Franse filosoof Claude Lefort, die zegt dat de democratie een gevecht is om de troon van de macht die per definitie leeg moet blijven. Dat betekent dat niemand permanent die troon kan bezetten. Er is wel ??n partij die al twintig jaar permanent die troon bezet en dat is de socialistische partij. ?Uiteraard moeten we erbij zijn, voor de mensen,? hoor je dan. Ik heb dan eens de ongemakkelijke vraag gesteld: voor welke mensen: die van de dorpsstraat of van de kabinettenstraat?
Ten tweede kwam er het verraad aan zichzelf. Het ontstaan van de erfelijke dynastie?n en het verlaten van de idealen van de sociaal-democratie voor allerlei goed gehonoreerde hoge functies, zoals ook bij Karel Van Miert. Als je dat presenteert aan je kiespubliek, dat niet meer gelijk is aan horig cli?nteel zoals in Walloni? en dat dus veel meer fluctueert, dan zit je met een probleem.
Tot slot was het adembenemend te zien hoe Stevaert en Gennez geprobeerd hebben om met plat anti-Europees populisme succes te halen, zoals in Nederland en Frankrijk. Het antwoord van de sp.a op de banken- en kredietcrisis bestaat niet, want ze hebben zichzelf tot waterdragers gemaakt van de privatiseringsgolven. In plaats van een onderbouwd antwoord op de economische crisis en de wereldproblemen ? milieu, energie, migratie en de noodzakelijke versterking van de EU, de binnenlandse sociale zekerheid, sociale economie, tewerkstelling van jongeren ? staan ze erop te kijken en proberen ze hun kiezers stoemelings een generatiepact door de strot te rammen. Wie gelooft die mensen nog? Voor een echte oppositiekuur zijn ze als de dood en gegarandeerd laten ze de volgende jaren mogelijke oppositiebaten afsnoepen door een sociaal-liberale herbronning van Open VLD met een krachtig Europees eenmakingverhaal.

Ik heb de indruk dat de ideologie nog wel klopt, maar dat de vertolkers ervan er een potje van maken. Waar sta jij ideologisch?
Ik denk dat een sociaal-democratisch Rijnlandmodel ? waar Europa verder naartoe moet ? betekent dat de overheid zorgt voor de contouren van een sociale economie en voor de grenzen waarbinnen een kapitalistische vrije markteconomie functioneert. Sociale economie betekent in deze context dat alle sectoren die belangrijk zijn voor het functioneren van de maatschappij door de overheid moeten gegarandeerd worden. Dat gaat van onderwijs over transport, over gezondheidszorg, pensioenen en ook over de spaarbanken. De rest kan je overlaten aan de vrije markt, onder stevige financi?le en kwaliteitscontrole.

Sociale economie betekent in deze context dat alle sectoren die belangrijk zijn voor het functioneren van de maatschappij door de overheid moeten gegarandeerd worden.

De spoorwegen in Nederland en Engeland draaien vierkant sinds de privatisering. Steve Stevaert was d? grote pleitbezorger van de liberalisering van de energiemarkt. Het kon in Vlaanderen niet snel genoeg gaan, want de prijzen zouden spectaculair dalen. Iedereen kan nu vaststellen dat ze alleen maar gestegen zijn! Hier is dus sprake van een tekort aan overheidscontrole. In mijn jeugd was het normaal dat in een plattelandsdorp de elektriciteit enkele malen per jaar uitviel. In Californi? is dit nu dagelijkse kost! In de helft van de Amerikaanse deelstaten is de falende overheid intussen failliet.

Onderwijs laat je toch niet over aan priv?-initiatief? De overheid moet zorgen dat er een fatsoenlijk en gekwalificeerd basisniveau is waarin niet iedereen een humanioradiploma moet halen, wel integendeel. Driekwart van die leerlingen is ten eerste niet ge?nteresseerd en ten tweede vaak niet in staat. En dan moet het onderwijs zich daaraan aanpassen. Wat is het resultaat? Het niveau zakt voortdurend. In Nederland begint de universiteit van Twente nu met zes maanden intense bijlessen voor eerstejaars opdat iedereen de cursussen zou kunnen begrijpen. Dat is ondermeer een gevolg van theorie?n die zeggen dat iedereen een diploma van ? uiteraard algemeen vormend ? middelbaar onderwijs moet halen.

Solidariteit, grenzen, samenleven. En wat denkt en doet links?
U bent lid van de Gravensteengroep. Wat zijn de principes van deze groep en hoe verhoudt deze groep zich tot de Vooruitgroep?
Het antwoord op deze vraag vind je ondermeer in de recente verkiezingen voor het Vlaams parlement. Bart De Wever (NVA) is erin geslaagd het Vlaams-nationalisme te ontdoen van haar bruine korsten. Een tweede antwoord vind je in het opiniestuk dat Rik Pinxten en jijzelf geschreven hebben over de hoofddoeken. Ik zie daar een zekere toenadering tussen de twee groepen. Ik ben van mening dat het debat in Belgi? actief gegijzeld wordt door wie zich graag als ?links? op de borst klopt. In Nederland is het zelfs nog erger. Het heeft te maken met een foute opvatting van hoe een maatschappij werkt en hoe technieken gebruikt worden om mensen, om de kudde, te bewerken en kiezers te winnen. De premisse die links uit het christendom en het humanisme opviste ? gelijkheid en solidariteit tussen alle mensen ? wordt gebruikt om idee?n en praktijken door te drukken die daar niets mee te maken hebben.

Ik ben van mening dat het debat in Belgi? actief gegijzeld wordt door wie zich graag als ?links? op de borst klopt.

Ik werk momenteel als huisarts in achterstandswijken van Rotterdam-Zuid: tot driekwart allochtonen, 130 nationaliteiten en in onze praktijk komen ruim 700 asielzoekers over de vloer. Ik ben altijd heel erg ge?nteresseerd geweest in mensen en hun problemen. Al snel bleek dat die groep asielzoekers slechts 10 tot 15% re?le vluchtelingen telde en dat heel veel van de overigen gestuurd bleken door hun vaak bemiddelde families om fortuin te maken in Nederland. Ik kan daarover schrijnende verhalen vertellen. Ten tweede was ik verbaasd over hoe zij zichzelf in Nederland zien en hoe ze andere mensen bejegenen. Veel Antillianen hebben een Nederlands paspoort, kennen nauwelijks de taal maar proberen graag alle sociale voorzieningen optimaal te benutten. Er bestaan ook allerlei vormen van racisme tussen die bevolkingsgroepen onderling.

En u zegt nu dat links dat vergoelijkt?
Links heeft dit nooit willen weten noch begrijpen en heeft onder het motto ?alle mensen zijn gelijk en we moeten iedereen helpen? er mee voor gezorgd dat een massa van die mensen in wijken gedropt werden bij autochtone Nederlanders, vooral uit de sociaal zwakste groepen. Doorgaans waren en zijn die migranten hoegenaamd niet ge?nteresseerd om zich te integreren, integendeel zelfs. In het woonblok tegenover mijn huis, waar vroeger alleen maar bejaarde Nederlanders, een Turkse en een Chinese familie woonden, werden onlangs enkele Antilliaanse families gehuisvest. De boel is er nu helemaal aan het verzieken, want zowat iedere avond is het er feest met veel bezoek in ?boomcars?. De hele nacht van jetje en op het gemeenschappelijke grasveld worden nu de auto?s gewassen en hersteld. Van mijn ?linkse? premissen bleek al gauw nauwelijks wat over.
Ik ben toen beginnen lezen en vond bij de socioloog Gabri?l van den Brink een studie over allochtone populaties: Culturele contrasten. Het verhaal van de migranten in Rotterdam. Hij stelt een steeds verder schrijdende segregatie vast. Maar er is geen bevolkingsgroep die zo gesegregeerd leeft als de Chinese inwijkelingen, en toch zijn er uitgerekend bij hen de minste problemen. Net zoals bij de Kaapverdianen. Ik was verbaasd wanneer mijn pati?nten helemaal niet bleken te beantwoorden aan ons beeld van vluchtelingen die leefden in armoede, verlangend om in Nederland of Europa aan de bak te komen, zich vrij van dictatuur en foltering te kunnen bewegen, verlost van de onderdrukking door allerlei religies. Niet, dus. De redenen van hun komst waren bijna uitsluitend economisch: de familie investeerde in hun avontuur in de hoop op een flinke return.
Dan kwam Paul Scheffer, die met zijn ?Het land van aankomst? een gedegen analyse heeft gemaakt van de migratieproblematiek in Nederland. Nadien fileerde Wim Van Rooy ‘De malaise van de multiculturaliteit? Ik vraag me soms af hoe wij destijds als links onder het motto van solidariteit hebben kunnen meelopen in dat grootkapitalistische verhaal.

Ik vraag me soms af hoe wij destijds als links onder het motto van solidariteit hebben kunnen meelopen in dat grootkapitalistische verhaal.

Paul Scheffer illustreert mooi hoe oude, onrendabele sectoren een tijdje draaiende werden gehouden door migranten die werkten voor lage lonen. Op die manier werd op grote schaal een marktverstorende migratie georganiseerd. De West-Europese migratiepolitiek lokte mensen uit arme landen hier naartoe om zoveel mogelijk geld te verdienen dat ze vervolgens naar huis verstuurden.
Binnen links heette dat toen solidariteit met de armsten onder de armen uit de Derde Wereld. Verder werd er niet naar die mensen omgekeken, behoudens na verloop van tijd: ?familiehereniging?. Nu zijn die eerste generatie migranten oud, en verscheurd door de keuze ?teruggaan of blijven?, tussen hun kinderen hier of hun familie en vrienden daar. Dat is tragisch. Kan je dat oplossen? Ja, op ??n voorwaarde, dat de mensen die hier zijn, bereid zijn om actief aan die oplossing mee te werken door zich te integreren. Het mantra ?meer faciliteren om te integreren? mag na drie generaties best wel ophouden.

Willen jullie met de Gravensteengroep duidelijk maken dat links een historische fout heeft gemaakt door de taalemancipatiestrijd over te laten aan rechts?
De Gravensteengroep wijst erop dat binnen Belgi? in een naar oorsprong ondemocratische machtsverhouding elke discussie over sociaal-economische solidariteit onmogelijk wordt, indien de politieke solidariteit, d.w.z. het wederzijds respect voor grens en ruimte niet eerbiedigd wordt. Er is een ommekeer in de mentaliteit nodig bij de francofone politici. Vlaanderen hoeft dit respect niet ?af te kopen?. Dan krijg je de fantastische kreet dat Vlaanderen vol zit met rechtsen en fascisten. Volgens mij zitten de fascistische kiezers in Wallonie bij PS en MR. Die Vlaams-Waalse en vooral Brusselse taalkwestie kon pas echt verzieken omdat de linkse goegemeente in Vlaanderen vrolijk in de val trapte van het alles overheersende predicaat van solidariteit.

Spreekt de Gravensteengroep zich ook uit over andere thema?s?
Niet echt, het gaat vooral over de noodzaak van een democratische organisatie van dit land als basis voor sociaal-economische solidariteit. Je moet het ook zien als een debatclub waar van gedachten gewisseld wordt, niet enkel binnen die groep maar ook daarbuiten, zoals met voorzitters van politieke partijen. Je moet geen flamingant zijn om te zien dat er in Vlaanderen om allerlei redenen rendabeler wordt gewerkt terwijl in Walloni? een gigantisch financieel tekort groeit waarover iemand als Michel Daerden (PS) beweert dat dit tegen 2015 vanzelf oplost. Staan roepen dat we solidair moeten zijn zonder de juiste sociaal-economische analyses te maken over het hoe en waarom van die miserie, is niet productief. Wij zijn ook voor federale solidariteit, laat daar geen misverstand over bestaan, maar dan wel op basis van concrete verhalen.

Boeken!
Tot slot een vraagje dat ik altijd stel aan de mensen die ik interview: welke boeken, welke auteurs hebben jouw denken be?nvloed en waarom?
Er zijn er veel natuurlijk. Zeer recent Luuk van Middelaar ‘De passage naar Europa’ omdat hij het ontstaan van de EU langs de meetlat van Machiavelli legt en het Griekse theater weet te duiden als de essentie van een democratische politieke cultuur. ?De Welwillenden? van Littell, ?Leven & Lot? van Vasili Grossman of ?Over kampliteratuur? van Jacq Vogelaar, de reeksen van Monaldi & Sorti. Ronald Commers heeft in zijn ?Tussen de zichtbare en onzichtbare wereld. Over vrijmetselaarsfilosofie en Mozart? veel aandacht besteed aan die historische intellectuele debattraditie in Europa. Een speciale vermelding voor Theodore Dalrymple, die werkte in sociale achterstandswijken en verbonden was aan de gevangenis als psychiater. Het verhaal over het falen van links heeft Dalrymple tot op het bot geanalyseerd. Het gaat volgens hem over het nooit verantwoordelijkheid willen en durven nemen, met als excuus het niet-kunnen. Vroeger was dit anders, toen namen sociaal-democraten het heft in handen, geloofden ze ook in individuele verantwoordelijkheid en verstopten ze zich niet achter excuses zoals ?maatschappelijke achterstand? en ?gebrek aan gelijke kansen?.

Antwerpen, 1 juli 2009

Jan Van Duppen is doctor in de genees-, heel- en verloskunde en werkt nu als huisarts in Rotterdam. Hij is gewezen mijnwerker, tram- en buschauffeur. Daarnaast was hij Vlaams parlementslid en gemeenschapssenator voor de sp.a en gemeenteraadslid voor diezelfde partij in Turnhout. Een duizendpoot met een bovendien zeer leuke blog: www.janvanduppen.be.

Bj?rn Siffer is adjunct-directeur, en verantwoordelijke voor de persrelaties en organisatieontwikkeling bij HVV.