LA PIOVRA

Jarenlang – zelfs nog met een zwart wit kubusje van Philips – hield Michele Placido ons aan het schermpje gekluisterd bij een aflevering van ?La Piovra? – de octopus.
Intussen is die reeks (1984 – 1999) op DVD, niet digitaal geremasterd.
Dat is wat raar en traag en flets gekleurd. Maar ieder nadeel hep se voordeel : je voelt je als kijker echt teruggaan in de tijd, je kijkt naar hoe je keek met de ogen van 25 jaar geleden.
Italiaanse filmen waren nog geen voorbeelden van gastronomische en oenologische brand?s exposure. Enkel onze kleding van toen, de haarmode en de gebruikelijke chaos bleven bij. De enige succesvolle – maar in Noord-Europa als fake ervaren reclame voor de prachtige Italiaanse roestbaken en brommers waren opvallend. En espresso koffie die pas een kwarteeuw later aan de basis zou liggen van het succes van Senseo- en Nespresso-apparaten.

De eerste afleveringen waren een appel aan de kijker, een hart onder de riem voor de strijd tegen de octopus van het grootkapitaal, de manipulatoren achter de schermen, de poppenspelers en touwtrekkers in de coulissen die het leven aan de onderkant manipuleerden. De strijd tegen de octopus had zijn tentakels overal gespreid, tot in ons eigenste brein toe. Hero?sch, tijdloos en toch gedateerd in ons leven en dat van zovele anderen. Datzelfde Itali? was ons bekend van de met mitrailletten gewapende carabinieri in lederen laarzen met rare petten aan iedere bank, openbaar gebouw en straathoek: de loden jaren, ook bij ons. Gelukkig is dat loden deken tijdelijk bij elkaar geplooid omdat de poppenspelers onmachtig bleken in de onderlinge strijd en verloren liepen in een groter verhaal dat ze onmogelijk konden controleren, hoezeer hun opvolgers zich ook inspanden.

De muziek van Ennio Morricone blijft in de hele lange serie het bindend thema, want alle hoofdrolspelers, alle bijrollen eindigen in bloed en tranen.
Alleen zijn muziek blijft verder klinken als de boodschap aan de volgende generaties.

De slotafleveringen wanneer de strijd zich verplaatst naar Oost-Europa werden hier destijds niet uitgezonden. Toen draaide het nog om een enorme scenario-truuk die de link probeerde te onthullen tussen de Italiaanse politieke en economische maffia en gelijkgestemde criminelen van de oude Oost-Europese geheime diensten. Na de val van de muur zaten zij immers om bezigheden en geld verlegen.
Slachtoffers van de nazi?s en het communisme – die allemaal na elkaar in hetzelfde kamp aan de grens tussen Tsjechoslowakije, Hongarije en Roemeni? opgesloten zaten – werden gepresenteerd in een wat warrige, soms wat karikaturale verhaallijn. Waarbij de identiteit van slachtoffers en beulen werd verwisseld en het kwade finaal ten ondergaat.
De pi?ta Sylvia Conti – Patricia Millardet – die na de dood van maffiajager Corrado Cattani – de strijd verderzet wordt in de slotscene opgevoerd als de lijdende madonna die prachtig verdriet uitstraalt wanneer haar zoveelste geliefde en strijdmakker sterft niet zonder eerst de als joodse bankier vermomde Roemeense nazibeul te hebben ontmaskerd.
Haar tranen vermengen zich op de tonen van Ennio Moricone met de namen van de slachtoffers uit de kampbarakken: uit 1943 en 1944, uit 1953 en 1956.
Het slot van La Piovra heeft ondanks haar acteertalent en fysieke presentatie toch iets van een kwal, een medusa, eerder dan een octopus, la piovra

Met Patricia Millardet is bovendien meer aan de hand.
Silvia Conti in haar rol als moeder van alle smarten staat ook na al die jaren nog als een huis van vertrouwen: pi?ta met Corrado Cattani als doorschoten Christus tegen de muur van een ziekenhuisbinnenplaats – ‘Commissario Davide Licata: Dont you ever cry,or feel scared? Silvia Conti: Once, in a backyard, in front of many people, I cried all my tears (La piovra 5 – Il cuore del problema 1990) en nadien ook weer met Davide Licata stervend in haar armen in de barak van het concentratiekamp als slotsc?ne van alle tranen.

Michele Placido – die zich als commissaris Cattani uit La Piovra liet schrijven – regisseert vele jaren later ‘Romanzo Criminale’ waarin het vrouwelijke hoofdpersonage, luxe hoer tussen maffia- en politieliefde, ‘Patrizia’ heet als was het een merkwaardig toeval. Patricia Millardet leek buiten de serie – ook in Itali? – niet echt meer te schitteren, als actrice. Zij het dat ze in ‘Coplan’ fysiek nog goed scoorde.

?The prequel? die voor de verandering na het einde van de?La Piovra?-reeks als aflevering 9 en 10 werd gedraaid is filmisch veel beter gemaakt, stukken moderner en bedoeld om het ontstaan van de maffia in Sicili? na de tweede wereldoorlog bevattelijker te maken.

Tevens wordt een van de interessantste en meest visionaire hoofdrolspelers uit La Piovra gesitueerd: Tano Carridi (Remo Girone): zijn drijfveren en de wortels van zijn denken, inclusief een briljante en dus indirecte schaakzet waarmee hij zijn verafschuwde vader tot ?mat? drijft als een mislukte koning.
Hijzelf is de figuur die in La Piovra zelf voor de maffiabazen in onder- en bovenwereld de financierings- en beurstechnische manoeuvres opzet en uitvoert. Weliswaar nog in het aanschijn van een altaar van beeldschermen maar toch al in sober wit of alukleurig binnen een barok paleis vol goud en glitter. Ondanks zijn successen en mislukkingen, zijn emotionele ellende eindigt hij als de bekeerde zondaar die zich afwendt.

De scenaristen hebben in hem en zijn techniek op een visionaire manier de misdadige mechanismen achter de huidige financi?le en economische crisis onthult. Met dien verstande dat het nu digitaal op het wereldwijde web alleen maar veel sneller en nog veel smeriger aan toe gaat.

Vrij Nederland had in de editie van 3 september 2011hierover een bijzonder interessant gesprek met Arthur Doctors van Leeuwen onder de titel: ‘Er ?s helemaal geen eurocrisis!’
?

‘Eurocrisis? Er ?s helemaal geen eurocrisis. Ik moet er niet aan denken dat er geen euro zou zijn geweest. Die beschermt ons, Nederland ook. Het is een heel harde munt die al jaren in waarde stijgt ten opzichte van de dollar en andere grote munten.’
?

Ook dit is volgens Docters zo’n onderwerp waarbij de pers maar al te gretig overdrijft.
?

‘Onlangs nog werd ik gebeld door een journalist van de Financial Times. “Ikwil u interviewen over de mislukking van Europa,” zei hij. “Hoezo mislukking?” antwoordde ik. “Na de val van Lehman Brothers in 2008 heeft de Amerikaanse?minister van Financi?n Paulson een reddingsplan opgesteld voor zevenduizend miljard dollar. Maar nog steeds is Amerika, ondanks dat immense bedrag, nergens. Terwijlwij in Europa onder aanvoering van Sarkozy, toen voorzitter van de Europese Unie, in zes weken tijd een noodplan klaar hadden. En wat iedereen lijkt te zijn vergeten: de Europese economie is al een tijdje groter en sterker dan de Amerikaanse.
Dus waar heeft u het over?’” Met cynische blik: ‘Het is niet tot een artikel gekomen.’
?

?
-Toch zijn er ook financi?le problemen binnen de eurozone: Griekenland, Portugal, Ierland, Itali?, Spanje.
?

?
‘Er zijn inderdaad landen met zwakke economie?n waar ik ook niet meteen met mijn portemonnee klaar sta om staatsobligaties te kopen. We hebben landen als Portugal en Griekenland toegelaten tot de eurozone, terwijl ze er eigenlijk niet in thuis horen. Daarvoor betalen we nu de bittere prijs. Er is dus wel een probleem, maar dat is iets heel anders dan een eurocrisis. Waar we vooral last van hebben, is de ongenuanceerde speculatie tegen kleine landen met slechte economie?n. Die leidt tot enorme bewegingen in de financi?le markten. Als ik nog baas was van de AIVD, zou ik tegen mijn medewerkers zeggen: “Ga eens gauw kijken wat daar aan de hand is.’‘
?

?
-Is dat niet eerder een taak voor de Autoriteit Financi?le Markten?
?

?
‘Nee,want het gaat vaak om manipulaties door personen. Een financi?le toezichthouder kan daar geen onderzoek naar doen, dat is inlichtingenwerk. Laatst gebeurde het nog. Nadat een negatief bericht over de Franse bank Soci?t? G?n?rale in een Britse tabloid was verschenen, dook meteen de koers omlaag. De vraag is wie dat verkeerde verhaal aan de verslaggever heeft verteld. En het komt veel meer voor, het is zo oud als de weg naar Kralingen. Pumpen en dumpen heet het: je dumpt een bericht en er wordt gespeculeerd. Degene die het verhaal verspreidt, kan er goud geld mee verdienen. Dus het lijkt me heel verstandig als daar onderzoek naar wordt gedaan. En het resultaat moet zeker met de Europese toezichthouders worden besproken en afgestemd.’
?

-Als hoofd van de AFM dacht u dat u de houding van de financi?le instellingen kon veranderen. ‘Als de norm er is, komt de moraal vanzelf; zei u in 2005 in NRCHandelsblad. De bankencrisis heeft anders uitgewezen. Was u na?ef?
?

‘Toen wij de zorgplicht voor banken instelden, keek iedereen uit de financi?le wereld alsof ze water zagen branden. Het was een heel nieuwe gedachte dat je als verkoper van financi?le producten moest nadenken of degene aan wie je ze verkoopt in staat is de risico’s te dragen. En trouwens, de crisis is niet zozeer door het Nederlandse bedrijfsleven veroorzaakt. Het is vooral ontstaan door onverstandig schuldenbeleid
in de Verenigde Staten.’
?

?
-Er is toch ook kritiek geuit op het risicovolle gedrag van Nederlandse bankiers?
?

?
Met stemverheffing: ‘Ja hoor eens, ik zou ook graag zien dat de financi?le instellingen zich meer bewust worden van hun nutsfunctie. Er werken genoeg intelligente mensen, maar daar hoor ik ze te weinig over. Ze klagen vooral over
de eisen die de toezichthouder aan ze stelt.’
?

?
Vindt u dat ook van Gerrit Zalm, hoofd van ABNAmro en als oudminister van Financi?n uw voormalige baas?
?

?
‘Ja, ik hoor Gerrit ook niet over de maatschappelijke functie. Hij heeft het vast te druk met het herstel van de bank. Ik heb trouwens wel enig begrip voor dat geklaag van de bankiers. Zo vind ik dat we wel ver zijn doorgeschoten met de hoge eisen aan de kapitaalbuffers. Maar tegelijkertijd vraag ik me af of we niet te weinig kijken naar de checks and balances. Er is nog steeds geen bankenbelasting voor het nemen van risico’s ingevoerd. En wanneer komt die antispeculatietax? Daar praten we al over sinds de jaren zeventig.’ Docters leunt voorover: ‘Vanuit de overheid hebben ze me ook eens gevraagd voor onzintaken. Het meest schrijnende voorbeeld is het toezicht op exotische beleggingsproducten. Struisvogeleieren en bomen in Colombia. Je bent toch niet goed bij je hoofd als je dat soort producten koopt. Ik zei Financi?n dat ik daar echt geen toezicht houden. Maar mijn verzet was vruchteloos. ’
?

Arthur Docters van Leeuwen
(Zeist, 1945)
1969 rechten, Universiteit van Utrecht
1969 ambtenaar Binnenlandse Zaken
1970 ambtenaar ministerie van Financi?r
1980 plv. directeur politie, Binnenlandse
1981 plv. directeur-generaal Openbare 0rde en Veiligheid, Binnenlandse Zaken
1988 hoofd Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD)
1995 1998 voorzitter College van procureurs generaal
1999 -2007 voorzitter Stichting Toezicht Effectenverkeer/Autoriteit Financi?le
Markten
2007 senior research fellow Nederlandse voor Openbaar Bestuur
2008 – augustus 2011regeringswaarnemer/commissaris Aegon
juli 2011voorzitter Loodslicht
augustus 2011independent member Foundation Oilinvest
september 2011kwartiermaker herziening toezicht Orde van Advocaten en voorzitter
van Wijzen Hervorming Diplomatieke Dienst.
Docters werkt aan zijn promotieonderzoek Institutionele en constitutieve aspecten val
organisatorische hervormingen binnen de overheid. In 2012 verschijnt van zijn hand
Sprookjes bij uitgeverij Prometheus. In 1971 publiceerde hij onder het pseudoniem Hein Wybrand de verhalenbundel Het reservaat.
http://www.janvanduppen.be/?p=1565